Jednym z podstawowych praw pracowników jest prawo do urlopu wypoczynkowego. W Polsce prawo do urlopu jest konstytucyjnym prawem obywatelskim.
Urlop taki przysługuję wyłącznie pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę.
W przypadku osób zatrudnionych na czas określony przysługuje tak zwany urlop proporcjonalny.
Inaczej za to oblicza się wolne dni pracownikom czasowym – należy im się dwa dni wolnego za miesiąc pracy. Jeśli jest zatrudniony na okres do pół roku, pracodawca nie ma obowiązku wysyłania go na urlop.
Wymiar należnego urlopu zależy od okresu zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia.
Wymiar urlopu wynosi:
* 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
* 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Do okresu zatrudnienia wlicza się z tytułu ukończenia:
1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2) średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
4) średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
5) szkoły policealnej – 6 lat,
6) szkoły wyższej – 8 lat.
Okresami takimi są między innymi:
• służba wojskowa,
• pobieranie stypendium dla stażystów.
Należy jednak pamiętać, że powyższe okresy nie podlegają sumowaniu. Jeśli pracownik był zatrudniony także w trakcie studiów to okresu zatrudnienia zalicza się tylko jeden okres, ten bardziej korzystny.
Urlopy powinny być udzielne zgodnie z planem urlopów ustalonym przez pracodawcę na podstawie wniosków pracowników i konieczności zapewnienia normalnego toku pracy. Powinien być nieprzerwany. Kodeks pracy przewiduje jednak wyjątek od tej zasady.
Urlop może być podzielony na części pod dwoma warunkami:
– przynajmniej jedna część urlopu powinna trwać minimum 14 dni kalendarzowych
– tylko na wniosek pracownika
Ustalone terminy urlopu wypoczynkowego mogą zostać zmienione z inicjatywy pracodawcy lub pracownika umotywowanymi ważnymi przyczynami. To od pracodawcy zależy jak ocenia ważność podawanych przyczyn.
Mogą się również zdarzyć okoliczności zmuszające do przesunięcia terminu urlopu.
Do takich sytuacji należą:
– urlop macierzyński
– powołania na ćwiczenia wojskowe lub szkolenie wojskowe do 3 miesięcy
– choroba
– odosobnienie związane z chorobą zakaźną