Wyrok zaoczny wydawany jest przez sąd w przypadku gdy pozwany (oskarżony) nie stawił się na rozprawę. Jednakże nie każdy wyrok wydany przy nieobecności oskarżonego jest wyrokiem zaocznym. Jeśli pozwany pomimo zawiadomienia o terminie rozprawy nie stawi się na nią sąd może przeprowadzić postępowanie bez jego udziału. Dodatkowo jeśli w sądzie nie stawi się obrońca oskarżonego to sąd również może wydać wyrok zaoczny. Rozprawa bez uczestnictwa oskarżonego nie może się odbyć jeśli uzasadnił od swoją nieobecność (poprzez ustne lub pisemne wyjaśnienie) i wniósł odpowiedni wniosek o odroczenie rozprawy. Przy tym nie można wydać wyroku zaocznego, jeśli nie powiadomiono oskarżonego lub jego obrońcy lub zrobiono to w niewłaściwy sposób, co spowodowało nieobecność pozwanego lub jego obrońcy.
Wydawany wyrok nie jest wyrokiem zaocznym, gdy oskarżony:
- po złożeniu wyjaśnień samowolnie opuścił salę bez zezwolenia przewodniczącego;
- po złożeniu wyjaśnień, zawiadomiony o terminie następnej rozprawy, nie stawił się na rozprawę bez usprawiedliwienia;
- doprowadził się ze swej winy do stanu niezdolności do udziału w rozprawie lub w posiedzeniu (np. zażył narkotyki, wypił alkohol itp.);
- zawiadomiony o terminie rozprawy oświadczy, że nie weźmie udziału w rozprawie albo uniemożliwia doprowadzenie go na rozprawę.
W związku z wymienionymi przypadkami takiego wyroku nie dostarczana się oskarżonemu, a termin wniesienia wniosku o uzasadnienie lub apelację biegnie od dnia ogłoszenia wyroku przez sąd.
Wyrok zaoczny dostarcza się oskarżonemu, od dnia doręczenia ma on 7 dni na złożenie sprzeciwu, w którym oskarżony powinien usprawiedliwić swoją nieobecność. Złożenie sprzeciwu musi nastąpić wraz ze złożeniem wniosku przez oskarżonego o uzasadnienie wyroku sądu. Jeśli sąd uzna powód niestawienia się na rozprawę za nieuzasadniony, a tym samym nie uwzględni sprzeciwu to oskarżony może złożyć zażalenie na takie postanowienie sądu. Dodatkowo jeśli uzasadnienie nieobecności oskarżonego zostanie odrzucone przez sąd to wyrok pozostaje w mocy a termin do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku biegnie od momentu dostarczenia wyroku oskarżonemu. Należy pamiętać, że sprzeciw od wyroku zaocznego może wnieść tylko oskarżony a inne strony mogą ubiegać się o uzasadnienie lub apelację. W przypadku gdy sąd uzna usprawiedliwienie oskarżonego dochodzi do ponownego rozpatrzenia sprawy. Wyrok zaoczny traci moc jeśli oskarżony lub jego obrońca stawi się na rozprawę.
Wyrok zaoczny dostarcza się z urzędu obu stronom wraz z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia.