1. SFERA O CHARAKTERZE NIEMAJĄTKOWYM
Jeśli chodzi o sferę praw i obowiązków prywatnoprawnych to tutaj występują liczne wyłączenia, wiele praw i obowiązków o charakterze prywatnoprawnym do spadku nie wchodzi. Spadek to tylko i wyłącznie prawa i obowiązki o charakterze majątkowym, w związku z tym nie podlegają dziedziczeniu prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym – nie wchodzą w skład spadku i ulegają wygaśnięciu z momentem śmierci spadkodawcy (prawa o charakterze niemajątkowym to np. prawa do dóbr osobistych, prawa do żądania rozwodu, unieważnienia małżeństwa, prawo do nazwiska, firma)
Często prawa o charakterze niemajątkowym, wiążą się z uprawnieniami o charakterze majątkowym i tutaj czasami mamy do czynienia z regulacjami szczególnymi, które prowadzą do tego, że te prawa o charaktzerze majątkowym związane z prawami niemajątkowymi, które wygasają – mogą w niektórych sytuacjach przechodzić na spadkobierców np. art 445 § 3 Kodeksu Cywilnego (KC) – roszczenie o zadość uczynienie w związku z naruszeniem dóbr osobistych, przechodzi ono na spadkobierców tylko wtedy gdy zostało ono uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.
2. SFERA O CHARAKTERZE MAJĄTKOWYM
Prawa o charakterze majątkowym, które są związane ściśle z osoba zmarłego. Ścisły związek wyraża się w różny sposób:
a) albo są to prawa o charakterze alimentacyjnym (np. użytkowanie, prawo do renty dożywotniej, uprawnienia wynikające z użyczenia, uprawnienia wynikające z obowiązku alimentacyjnego – obowiązek nie podlega dziedziczeniu, również prawa do uzyskiwania alimentów nie podlegają dziedziczeniu – ale dziedziczne są wierzytelności o zaległe alimenty, jeżeli zmarły miał ustalone prawo do alimentów, które nie było realizowane, to roszczenie o zapłatę tych świadczeń alimentacyjnych zaległych powstałych przed jego śmiercią przechodzi na spadkobierców, nie przechodzi na spadkobierców prawo do domagania się alimentów za kolejne okresy, obowiązek alimentacyjny też nie podlega dziedziczeniu, ale stosuje się tu kolejność obciążeń alimentacyjnych wynikającą z kodeksu rodzinnego – I stopień małżonek, potem II od zstępnych, wstępnych, rodzeństwo – jeżeli kolejne osoby umierają to, można dochodzić alimentów od dalszych osób), ustanawianym dla dobra danej konkretnej osoby,
– albo są to prawa, których treść tych praw zależy od potrzeb konkretnej osoby (np. prawo do dożywocia, służebności osobiste – najczęściej one wygasają, oprócz służebności mieszkania gdyż to prawo może przysługiwać po śmierci uprawnionego innym wskazanym osobom),
– albo są to też prawa, gdzie stosunek prawny powstały między osobami oparty jest na zaufaniu (które także zasadniczo wygasają wraz ze śmiercią strony tego stosunku), tu należy wymienić np. pełnomocnictwo, zgodnie z art 101 § 2 KC można zastrzec ustanawiając pełnomocnictwo, że ono nie wygaśnie pomimo śmierci mocodawcy, czy pełnomocnika,
wygaśnięcie prokury w art 109 (7) § 3 prokura wygasa wraz ze śmiercią prokurenta, a także różnego rodzaju spółki art. 872 stanowi, że można w umowie spółki cywilnej zastrzec, że po śmierci wspólnika w jego miejsce wstąpią do spółki spadkobiercy, brak takiego zastrzeżenia może pociągnąć za sobą rozwiązanie spółki cywilnej – ma to znaczenia w szczególności w przypadku spółki cywilnej dwuosobowej. Spółki handlowe art 60 Kodeksu Spółek Handlowych (KSH) – dotyczy spółki jawnej oraz art 64 KSH, spółka partnerska art 101 KSH – śmierć partnera, należy zwrócić uwagę, że zasadniczo pozycja prawna partnera w spółce partnerskiej nie przechodzi na spadkobierców, ale umowa spółki może stanowić inaczej i aby ci spadkobiercy mogli wstąpić w miejsce zmarłego muszą spełniać wymagania konieczne dla uczestnictwa w danej spółce partnerskiej, wtedy można tą sukcesję zastrzec na wypadek śmierci partnera. W spółce kapitałowej – spółka akcyjna: generalnie dziedziczenie akcji podlega ogólnym zasadom – aczkolwiek dopuszczalne są w statutach spółek akcyjnych postanowienia, że wraz ze śmiercią akcjonariusza jego akcje ulegają umorzeniu. Jest taka klauzula w statucie dopuszczalna. Spółka zo.o – art. 183 KSH, który stanowi,że można ograniczyć, a nawet wyłączyć wstąpienie do spółki zoo spadkobiercy zmarłego wspólnika, wiąże się to także z koniecznością uregulowania w umowie warunków spłaty spadkobierców, którzy nie wstępują do spółki.
Z innych oprócz spółek, stosunków opartych na zaufaniu można wspomnieć o zleceniu, który także wygasa na skutek śmierci jednej ze stron art 747, 748 KC, które zasadniczo przewidują wygaśnięcie na skutek śmierci zleceniobiorcy, jeśli dochodzi do śmierć zleceniodawcy to zasadniczo zlecenie nie wygasa, ale umowa zlecenia może stanowić inaczej. W przypadku wygaśnięcia pewnych praw, obowiązków czy całych stosunków prawnych należy wspomnieć o szczególnym przypadku w umowie o dzieło art 645 KC stanowi, że jeżeli wykonanie dzieła zależy od osobistych cech umiejętności, walorów przyjmującego zamówienie, to jego śmierć powoduje rozwiązanie umowy o dzieło z mocy prawa, tym samym wygaśnięcie praw i obowiązków wynikających z umowy.
Podsumowując powyżej wymienione są te sytuacje kiedy dochodzi do wygaśnięcia praw, obowiązków, stosunków prawnych na skutek śmierci jednej ze stron i mimo, że mamy do czynienia z prawami obowiązkami o charakterze majątkowym, to właśnie we względu na ścisły związek z osoba zmarłego te stosunki, prawa, czy obowiązki wygasają.