Każdy otrzymujący pismo wzywające osobę w charakterze świadka ma obowiązek wstawienia się na rozprawę w wyznaczonym miejscu oraz czasie.
1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka, biegłego lub tłumacza ma obowiązek stawić się we wskazanym czasie i miejscu.
W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa sąd nakłada karę pieniężną.
Ponadto sąd w razie potrzeby może zarządzić przymusowe doprowadzenie.
(…)
3. Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby może nastąpić wyłącznie po okazaniu zaświadczenia lekarza sądowego, a jeżeli chory przebywa w szpitalu- zaświadczenie ordynatora.
Nie ma przepisów zawierających szczegółowe wytyczne, w jaki sposób i w jakich przypadkach możemy usprawiedliwić nasze niestawiennictwo w sądzie. Wyjątkiem jest choroba, którą należy udokumentować okazaniem zaświadczenia lekarza sądowego (dokładna lista lekarzy powinna być dostępna w odpowiednim wydziale sądu) lub ordynatora, w przypadku gdy przebywamy w szpitalu. Jednak często zdarza się, że np. mamy zaplanowany wyjazd za granicę, bądź ważne sprawy, które uniemożliwiają nam stawienie się do sądu w określonym terminie. Warto wtedy szybko poinformować o tym fakcie sędziego, aby ten mógł podjąć odpowiednie zarządzenie np. o przesunięciu terminu rozprawy. Forma zawiadomienia jest dowolna. Może to być forma pisemna, do której dołączamy dowody potwierdzające nasze wyjaśnienia lub ustna informacja (rozmowa telefoniczna) przekazana pracownikowi sądu, który sporządza z rozmowy zapisek urzędowy. Jeśli decydujemy się na formę pisemną, ważne jest wskazanie sygnatury akt, aby pismo szybko zostało doręczone do odpowiednich osób.
Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd może skazać świadka na grzywnę w wysokości 3 000 zł (w postępowaniu karnym). Zgodnie z art. 286 kodeksu postępowania karnego, karę pieniężną można uchylić, jeśli ukarany, w terminie do 7 dni od daty doręczenia postanowienia, dostatecznie usprawiedliwi swe niestawiennictwo. Podstawą do ukarania za niestawiennictwo jest spełniony wymóg poprawnego doręczenia pisma. W postępowaniu cywilnym zgodnie z art. 133 i art. 138 kodeksu postępowania cywilnego doręczenie pism sądowych kierowanych do osób fizycznych dokonuje się bezpośrednio adresatowi. W przypadku nieobecności adresata, doręczyciel może wręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi. Jeśli doręczenie pisma odbyło się nieprawidłowo, odbiorca nie może ponosić konsekwencji np. za niestawienie się w sądzie.
Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo sąd może skazać świadka na grzywnę, po czym ponownie wezwie go do stawienia się. Jeśli po raz kolejny świadek nie przyjdzie na rozprawę najprawdopodobniej sąd zarządzi przymusowe sprowadzenie świadka.