Od dnia wejścia w życie ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze w 2003 r. (zwana dalej Ustawą) ogłoszenie upadłości było przewidziane jedynie dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą oraz dla niektórych spółek nieprowadzących działalności gospodarczej. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej były wyłączone z uregulowań tej ustawy, podobnie jak z ustawy poprzedniej jeszcze z 1934 r. Wszystko zmieniło się w dniu 31 marca 2009 r., gdy weszła nowelizacja Ustawy w zakresie dodania do części trzeciej tytułu V o tytule: „Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej” (art. 4911 – art. 49112 Ustawy). Od tego dnia stało się możliwe ogłaszanie upadłości osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami.Od dnia wejścia w życie ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze w 2003 r. (zwana dalej Ustawą) ogłoszenie upadłości było przewidziane jedynie dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą oraz dla niektórych spółek nieprowadzących działalności gospodarczej. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej były wyłączone z uregulowań tej ustawy, podobnie jak z ustawy poprzedniej jeszcze z 1934 r. Wszystko zmieniło się w dniu 31 marca 2009 r., gdy weszła nowelizacja Ustawy w zakresie dodania do części trzeciej tytułu V o tytule: „Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej” (art. 4911 – art. 49112 Ustawy). Od tego dnia stało się możliwe ogłaszanie upadłości osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami. W tym postępowaniu stosuje się przepisy o postępowaniu wobec przedsiębiorców (przepisy ogólne) z wyłączeniem kwestii, które są uregulowane odrębnie z uwagi na specyfikę tego postępowania. Tak jak w postępowaniu ogólnym najpierw toczy się postępowanie o ogłoszenie upadłości inicjowane wnioskiem (nigdy z urzędu). Pierwszą odrębnością przy upadłości konsumenckiej jest to, że wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić jedynie dłużnik, czyli osoba, która zamierza ogłosić upadłość (nie może zrobić tego wierzyciel jak w postępowaniu ogólnym). Wniosek składa się do wydziału upadłości sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika. W celu uzyskania jak największej informacji na temat dłużnika sąd w trakcie postępowania o ogłoszenie upadłości zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego o informacje czy dłużnik dokonywał czynności podlegających opodatkowaniu w ciągu ostatnich 5 lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Sąd także zasięga informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym czy dłużnik jest wspólnikiem spółek handlowych. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości względem osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej może zapaść jedynie wtedy, gdy niewypłacalność tej osoby powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od tej osoby okoliczności, zwłaszcza gdy nie zaciągnęła ona żadnego zobowiązania będąc niewypłacalna (czyli podmiotem nieregulującym terminowo swoich zobowiązań) albo gdy nie doszło do rozwiązania umowy o pracę stosunku pracy z tą osobą z przyczyn leżących po jej stronie bądź za jej zgodą. Nie można ogłosić upadłości konsumenckiej także wtedy, gdy w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku przez dłużnika w stosunku do tego dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego długów albo zawarto układ albo zakończono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a po zakończeniu dłużnik tych zobowiązań wobec wierzycieli nie wykonał. Nie można także ogłosić upadłości, gdy w ciągu wymienionych 10 lat umorzono postępowanie wobec dłużnika z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli albo gdy czynność prawna dokonana przez dłużnika została uznana prawomocnym wyrokiem sądu za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli (np. dłużnik wyprowadzał majątek wiedząc, że jest lub będzie niewypłacalny). Jeśli są przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej wyżej wskazane, to sąd upadłościowy wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, na które przysługuje zażalenie bądź oddala wniosek także postanowieniem, na które przysługuje zażalenie. Po uprawomocnionym postanowieniu o ogłoszeniu upadłości toczy się główne postępowanie upadłościowe, w przypadku upadłości konsumenckiej tylko likwidacyjne (nie ma tutaj możliwości prowadzenia postępowania układowego). Obwieszczenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości jest dokonywane poprzez ogłoszenie w budynku sądowym sądu, który wydał to postanowienie i poprzez zamieszczenie w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu krajowym (może to być zatem np. „Rzeczpospolita” czy „Gazeta Wyborcza”). Z uwagi na fakt jak najmniejszej uciążliwości dla dłużnika likwidację masy upadłości może prowadzić dłużnik upadły pod nadzorem syndyka, jeśli sędzia-komisarz na to zezwoli. W postępowaniu w stosunku do przedsiębiorców likwidację prowadzi jedynie syndyk.