Nadanie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika cz. I

W obecnym stanie prawnym są dwa systemy działania w tym zakresie, gdyż z dniem 20 stycznia 2005 r. zmieniła się regulacja dotycząca uprawnień wierzyciela co do egzekucji z majątku wspólnego (zmieniły się przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, które pociągnęły za sobą zmiany w procedurze cywilnej).
Kwestia nadawania klauzuli małżonkowi dłużnika jest uregulowana w art. 787 Kodeksu Postępowania Cywilnego (k.p.c.):
Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Zgodnie z art. 5 ust 5 pkt 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, przepisy dotychczasowe stosuje się do wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności majątkiem wspólnym za zobowiązanie jednego małżonka powstałe przed wejściem ustawy w życie. Zatem graniczna datą będzie dzień 20 stycznia 2005 r.
Natomiast zgodnie z art. 5 ust 6, jeżeli roszczenie powstało przed wejściem w życie ustawy, egzekucję prowadzi się według przepisów dotychczasowych.
Mimo tych zmian znacząca część poglądów na powyższe kwestie zachowała swoją aktualność.
To co utrudnia postępowanie i niepotrzebnie je wydłuża to konieczność rozpatrywania zażaleń wniesionych przez podmioty, które w ogóle nie powinny występować w postępowaniu – wiąże się to z kwestię kręgu uczestników. W związku z postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 maja 2003 r. I ACZ 443/03 przyjmuje się powszechnie, że w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi uczestniczy wierzyciel oraz małżonek dłużnika. Nie powinno się wskazywać jako uczestnika samego dłużnika, nie ma takiej potrzeby. Zgodnie z tym orzeczeniem dłużnik nie jest uczestnikiem postępowania klauzulowego (o nadanie klauzuli wykonalności) przeciwko małżonkowi dłużnika i nie przysługuje mu legitymacja do zaskarżenia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności.
Zatem obowiązek obrony ciąży na małżonku dłużnika a sam dłużnik nie ma możliwości ingerowania w przebieg tego postępowania.
Przepis art. 787 k.p.c. nie ma zastosowania (tak jak nie miał zastosowania w poprzednim stanie prawnym) w razie śmierci małżonka będącego dłużnikiem, a także w innym przypadkach ustania małżeństwa po wydaniu tytułu egzekucyjnego. Niezbędne jest, w dacie występowania z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, aby istniało małżeństwo.
Nadając klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika sąd powinien zastrzec w tej klauzuli, że odpowiedzialność małżonka dłużnika ogranicza się do majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, bez szczegółowego wymieniania przedmiotów tą wspólnością objętych. Nie bada się czy dany przedmiot należy do majątku wspólnego czy też nie. Jeżeli nie będzie takie zastrzeżenia wyraźnie w klauzuli, to pozwala to działać komornikowi w pełnym zakresie. Jeżeli są wątpliwości czy z danego przedmiotu można przeprowadzić egzekucje, to już w ramach postępowania egzekucyjnego rozstrzyga się czy przedmiot należy do majątku wspólnego.