Trochę podobna jest do opieki, ale ma inny charakter – stosuje się odpowiednio przepisy o opiece.
Ustanawia się ja w sytuacjach w ustawie przewidzianych.
Różnice między opieką a kuratelą:
– ustanawia ją nie sąd, a często inny organ
– może być ustanowiona na wniosek
– zazwyczaj przysługuje za to wynagrodzenie – chyba że nikły nakład pracy, a kuratela zgodna z zasadami współżycia społecznego:
– z majątku osoby, którą zastępuje
– z majątku osoby, która wystąpiła z wnioskiem (jeśli wyżej wymienionej osoby nie ma).
Ustanie:
– gdy ustanowiona dla celu – uchyli organ ustanawiający – gdy osiągnięto cel
– gdy ustanowiona dla czynności – po dokonaniu czynności.
Rodzaje kurateli:
1. Dla ubezwłasnowolnionego częściowo – wchodzi tu w zakres piecza i reprezentacja – jeśli sąd tak postanowi, a gdy uchylenie ubezwłasnowolnienia – ex lege kuratela wygasa.
2. Dla poczętego – gdy potrzebne jest strzeżenie jego przyszłych praw – wygasa po urodzeniu się dziecka.
3. Dla osoby niepełnosprawnej – może ona żądać dla pomocy w prowadzeniu spraw wszystkich albo określonego rodzaju lub do załatwienia poszczególnej sprawy (ale nie dla chorej umysłowo, gdyż to prowadzi do ubezwłasnowolnienia takiej osoby). Uchyla się ją na żądanie.
4. Dla osoby nieobecnej – jeśli nie ma pełnomocnika i nie może prowadzić swych spraw, również wtedy gdy pełnomocnik nie może wykonywać
Podstawowym obowiązkiem kuratora jest ustalenie miejsca pobytu osoby nieobecnej i zawiadomienie tej osoby o stanie spraw
Inne przypadki kurateli:
– zastępuje przedstawiciela ustawowego
– do zarządu majątkiem (np. przy spadku, gdy nie wskazano zarządcy, a nie mają nim być rodzice)
– w sprawach o prawa stanu – jeśli rodzice nie żyją.