Opłata miejscowa i uzdrowiskowa dotyczą osób fizycznych, decydujących się na pobyt wczasowy w celach wypoczynkowych, zdrowotnych, szkoleniowych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające taki pobyt. Opłaty te są regulowane przez ustawę o podatkach i opłatach lokalnych.
Podstawą wymiaru danych opłat jest liczba dni pobytu, podstawowym warunkiem pobrania takiej opłaty jest pobyt trwający dłużej niż jedną dobę. Wysokość stawek opłaty miejscowej i uzdrowiskowej nie jest wysoko zróżnicowana, istotne aby nie nakładała dużego obciążenia dla budżetów osobistych. Wszystkie zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłaty określa, w drodze uchwały, rada gminy.
Gmina również dokonuje poboru opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej za pośrednictwem inkasentów tj. instytucji i osób fizycznych prowadzących działalność w zakresie wynajmu pokoi. Podmioty te obowiązane są do poboru opłaty na mocy uchwały Rady Miejskiej. Z tytułu tej czynności otrzymują wynagrodzenie w wysokości 10% pobranej opłaty.
W chili obecnej poszczególne miejscowości same określają, czy przysługuje im prawo do pobierania takiej opłaty na podstawie oceny czynników środowiska , które powinny zapewnić odpowiedni wypoczynek a także uwzględniając walory krajoznawcze (zabytki, muzea). Jednak przed pobieraniem opłat rada danego miasta musi podjąć uchwałę w tej sprawie, którą wojewoda bada pod kątem spełniania przez gminę wszystkich warunków.