Zgodnie z ustawą z dnia 16 września o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców od 2 stycznia 2012r. handel węglem i koksem obłożony został akcyzą. Dotyczy to tylko wyrobów przeznaczonych na cele opałowe. Regulacje te musiały zostać wprowadzone ze względu na zobowiązania Polski wynikające z Traktatu Akcesyjnego, który został podpisany w momencie przystępowania do UE.
Aby spełniać ustawowe warunki i móc handlować bez akcyzy od 2 stycznia 2012 r. należy uzyskać status tzw. pośredniczącego podmiotu węglowego. Podmiot ten jest uprawniony do sprzedaży węgla kamiennego, brunatnego oraz koksu bez akcyzy do celów zwolnionych z niej lub podmiotom korzystającym ze zwolnienia. Podmiot taki może również dokonywać sprzedaży bez akcyzy innemu podmiotowi pośredniczącemu . Wśród podmiotów, które zostały zwolnione od akcyzy znalazły się między innymi:
- gospodarstwa domowe,
- organy administracji publicznej
- podmioty systemu oświaty,
- żłobki,
- podmioty lecznicze,
- organizacje pożytku publicznego.
Ponadto zwolnienie obejmie także zużycie węgla lub koksu: w procesie produkcji energii elektrycznej, w procesie produkcji wyrobów energetycznych, do przewozu towarów i pasażerów koleją, do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb oraz w leśnictwie, w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych i metalurgicznych, do redukcji chemicznej, przez zakłady energochłonne do celów opałowych oraz przez podmioty gospodarcze, w których wprowadzone zostały w życie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej.
Trzeba jednak spełnić kilka warunków, aby sprzedaż podlegała zwolnieniu od akcyzy. W tym celu należy:
- złożyć powiadomienie o zamiarze działania jako pośredniczący podmiot węglowy,
- posiadać poświadczenie urzędu celnego o złożeniu powyższego powiadomienia,
- dołączyć do przemieszczanych wyrobów dokument dostawy.
Aby ze zwolnienia od akcyzy korzystał kupujący, który nie jest pośredniczącym podmiotem węglowym, musi on (poza wykorzystaniem węgla i koksu do celów zwolnionych) prowadzić ewidencję wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych.
Z obowiązku prowadzenia wyżej przedstawionej ewidencji wyrobów zwolniono:
- gospodarstwa domowe,
- organy administracji publicznej,
- jednostki Sił Zbrojnych RP,
- podmioty systemu oświaty,
- żłobki i kluby dziecięce,
- podmioty lecznicze,
- jednostki organizacyjne pomocy społecznej, oraz organizacje pożytku publicznego.
Prowadzenie takiej ewidencji może nastąpić po uprzednim powiadomieniu właściwego naczelnika urzędu celnego.
Opłata akcyzowa na chwilę obecną wynosi 1,28zł/1GJ (gigadżul), przy czym 1 tona węgla kamiennego ma 23,8 GJ, 1 tona węgla brunatnego 8,6 GJ.