Przestępstwo składania fałszywych zeznań, zwane również krzywoprzysięstwem, którego znamiona opisuje art 233 k. k. ma na celu ochronę prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości oraz wiarygodność ustaleń dokonanych w postępowaniach przewidzianych na podstawie ustawy.
Składanie fałszywych zeznań stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 3.
Krzywoprzysięstwa można dopuścić się w postępowaniu sądowym ( karnym, cywilnym, w sprawach z zakresu prawa prSkładanie fałszywych zeznań acy itp.) albo też innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy (np. postępowanie administracyjne, podatkowe, dyscyplinarne). Występek ten polega na zeznaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy (w tym także bezpodstawne uchylenie się od złożenia zeznań), składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu toczącym się na podstawie ustawy.
Warunkiem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie (art. 233 § 2 k.k.)
Sprawcą tego występku są świadkowie, biegli, rzeczoznawcy lub tłumacze. Podejrzani lub oskarżeni nie mogą zrealizować znamion tego typu czynu zabronionego, bowiem składają wyjaśnienia, nie zaś zeznania.
Krzywoprzysięstwo jest przestępstwem indywidualnym (uzależniającym odpowiedzialność karną od posiadania konkretnej cechy) może być być popełnione poprzez działanie lub zaniechanie, stanowi przestępstwo umyślne, które może być popełnione z zamiarem bezpośrednim, jak i wynikowym.
Kodeks karny wyłącza karalność składania fałszywych zeznań w stosunku do osoby, która nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, składa fałszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, obawa ta musi być jednak usprawiedliwiona, aby świadek mógł się na nią skutecznie powoływać,przy czym nie ma znaczenie czy oskarżony faktycznie popełnił dane przestępstwo. Prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia (art. 182 § 2 k.p.k.). Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182 § 3 k.p.k.). Co do pojęcia osoby najbliższej – art. 115 § 11 k.k. Także w przypadku , gdy zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami – art. 191 § 2 k.p.k. nakłada obowiązek uprzedzenia świadka o możliwości odmowy zeznań.
Ustawa przewiduje również możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia, jeśli fałszywe zeznanie, opinia lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy (a zatem mało istotnych) bądź też sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy (art. 233 § 5 k.k.).
Opisywany występek penalizuje również składanie fałszywych oświadczeń, jeśli przepis ustawy przewiduje odepranie oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. W przypadku fałszywych oświadczeń może wejść w grę klauzula niekaralności (z § 3), a także możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia (z § 5).