Zgodnie z Europejską Konwencją o Ochronie praw Człowieka i Podstawowych Wolności instytucja skargi została ustanowiona jako narzędzie kontroli przestrzegania praw przez strony tej konwencji.
Zgodnie z treścią konwencji możemy mówić o dwóch rodzajach skarg:
1) państwowe, które wnoszone są przez państwo przeciwko innym państwom, które są stronom konwencji.
2) indywidualne do których wnoszenia uprawniona jest jednostka, bądź też grupy jednostek lub organizacje pozarządowe, które mają poczucie że stały się ofiarami naruszenia prawa przez z jedno z państw, stron konwencji. Wynika z tego wprost, iż tego typu skargi nie można wnosić w interesie publicznym, musi ona dotyczyć konkretnego podmiotu i zawierać dane pozwalające na jego zidentyfikowanie. Skarżący musi także podpisać skargę
Podmiotami uprawnionymi do wniesienia skargi są tylko i wyłącznie osoby fizyczne a także osoby prawne, które wykażą, iż zostały w sposób bezpośredni oraz osobiście dotknięte działaniem bądź też zaniechaniem, które zarzucają w skardze.
Skarga może zostać złożona do ETPC po zaistnieniu kilku warunków. Najistotniejszą przesłanką wniesienia skargi jest konieczność skierowania jej przeciwko konkretnej decyzji państwa wydanej w oparciu o zdarzenia do których doszło w chwili gdy państwo było stroną konwencji.
Wniesienie skargi do Sztrasburga musi być poprzedzone wyczerpaniem przez skarżącego wszystkich możliwych środków odwoławczych jakie przewiduje prawo wewnętrzne danego państwa. Skarżący ma sześć miesięcy na wniesienie skargi liczone od dnia w którym została podjęta ostateczna decyzja w sprawie.
Zasadą jest, że skarga nie może być identyczna ze sprawą, która już wcześniej została rozpoznana przez trybunał, a ponadto nie możne być rozpatrywana w drodze innej procedury międzynarodowej.
Istotna przesłanką dopuszczalności zaskarżenia jest konieczność spełniania wymogów formalnych zastrzeżonych dla tego typu skargi oraz musi być ona zasadna i nie może być nadużyciem prawa do skargi.
Trybunał rozpatruje wniesione skargi przy pomocy komitetów składających się z trzech osób, przez siedmioosobowe Izby lub przy pomocy tzw. wielkiej Izby.
Komitet ma za zadanie podjecie decyzji co do dopuszczalności skargi wniesionej w indywidualnej sprawie. Trybunał ma prawo dopuścić skargę do dalszego rozpoznania lub też ja odrzucić. Po dopuszczeniu skargi do dalszego postępowania trafia ona do Izby gdzie w składzie orzekającym zasiada sędzia, który został wybrany z ramienia zainteresowanego państwa.
Trybunał po całkowitym rozpoznaniu przedmiotu skargi wydaje wyrok w którym orzeka czy nastąpiło naruszenie Konwencji. Gdy doszło do złamania uregulowań, trybunał może orzec o tzw. Słusznym zadośćuczynieniu na rzecz strony pokrzywdzonej. Jeśli wyrok został wdany przez Wielką Izbę wówczas ma on charakter wyroku ostatecznego. Gdy wyrok wydala Izba staje se on ostateczny z chwilą gdy strony złożą oświadczenie, iż nie będą wnioskować i przekazanie sprawy do rozpatrzenia przez Wielka Izbę lub tez gdy wniosek o przekazanie nie został złożony w ciągu trzech miesięcy od dnia w którym wydano wyrok w Izbie. Orzeczenie Izby staje się ostateczne także wówczas gdy Wielka izba odrzuci złożony wniosek.
Państwa będące strona konwencji zobowiązane są do przestrzegania wyroków wydawanych przez Trybunał.