Areszt tymczasowy stosuję się w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa; można go stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo (niekoniecznie pewność), że oskarżony popełnił przestępstwo. Przed zastosowaniem aresztu tymczasowego sąd albo prokurator stosujący areszt przesłuchuje oskarżonego (osobę, co do której podjęto decyzję o postawieniu zarzutów), chyba że jest to niemożliwe z powodu jego ukrywania się lub jego nieobecności w kraju. Przy przesłuchaniu oczywiście należy umożliwić obecność obrońcy oskarżonego.
Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu . Tymczasowe aresztowanie stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarżenia tymczasowe aresztowanie stosuje sąd, przed którym sprawa się toczy. Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu; gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą. Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Powyższe przesłanki mogą stanowić podstawę zastosowania aresztu tylko w momencie, gdy są równocześnie spełnione przesłanki z akapitu wcześniejszego. Stosując tymczasowe aresztowanie sąd może zastrzec, że środek ten ulegnie zmianie z chwilą złożenia, nie później niż w wyznaczonym terminie, określonego poręczenia majątkowego.
Na postanowienie prokuratora o zastosowanie aresztu tymczasowego przysługuje zażalenie do sądu rejonowego, w którego okręgu prowadzi się postępowanie. Zażalenie na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego sąd rozpoznaje niezwłocznie.
Oskarżony może w trybie art. 254 kpk składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. W przedmiocie wniosku rozstrzyga, najpóźniej w ciągu 3 dni, prokurator, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu – sąd, przed którym sprawa się toczy. Na postanowienie w przedmiocie wniosku oskarżonemu zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania dotyczącego tego samego oskarżonego. Zażalenie na postanowienie sądu rozpoznaje ten sam sąd w składzie trzech sędziów.
Okres tymczasowego aresztowania podlega zaliczeniu na poczet orzeczonej kary odbytego przez oskarżonego w innej sprawie, w której postępowanie toczyło się równocześnie, a zapadł w niej prawomocny wyrok uniewinniający, umorzono postępowanie albo odstąpiono od wymierzenia kary.