Dobra chronione prawem

Prawo jako nauka społeczna nie jest jedynie, narzędziem kreującym ład i porządek społeczny na podstawie abstrakcyjnie stworzonych przepisów. Ustawodawca ustanawiając określone regulacje kieruje się potrzebą ochrony pewnych wartości, przedmiotów realnych lub niematerialnych, stosunków społecznych, czy też jednostek społecznych, które nauka prawa nazywa zbiorczo dobrami prawnymi. Przedmioty tej ochrony można ogólnie rzecz biorąc opisać jako takie, które społeczeństwo zorganizowane w państwo uznaje za najważniejsze dla swojego bytu, i dlatego uważa za konieczne strzec je za pomocą tak ostrych, wyjątkowych środków przymusu.
Pojęcie dobra prawnego, jako szczególnej wartości wymagającej ochrony, zostało stworzone na potrzeby prawa karnego, albowiem celem karania za określony czyn jest odpowiednio zaprzestanie naruszeń określonego dobra przez sprawcę bądź ochrona przed takimi naruszeniami w przyszłości przez innych ludzi (jest to tzw. funkcja ochronna prawa karnego). Sama zaś kara jako efekt procesu karnego jest reakcja na narażenie dobra na niebezpieczeństwo lub jego naruszenie. Należy jednak podkreślić że, to nie z prawa karnego wynika potrzeba ochrony określonych dość abstrakcyjnie wartości, bowiem sankcja karna ma tylko w sposób posiłkowy ochraniać daną wartość. Podstawowym normatywnym źródłem ochrony dóbr prawnym są przepisy innych ustaw, zaliczające się do szeroko rozumianego prawa cywilnego i administracyjnego. W przypadku praw związanych bezpośrednio z konkretnym człowiekiem, takich jak życie, zdrowie, nietykalność osobista, prawo do prywatności, godności osobistej (tzw. prawa podmiotowe), podstawowym źródłem ustawowej ochrony jest kodeks cywilny, który reguluje w art. 23 i 24 materię dóbr osobistych, wyznaczając ich przykładowy katalog oraz sposoby ochrony na drodze cywilnoprawnej.
Ponadto istnieją również dobra o charakterze zbiorowym, które mogą być wywodzone z konstytucji, umów międzynarodowych ( odnoszących się również do praw politycznych, kulturowych ekonomicznych i społecznych jednostek), czy tez szczególnych ustaw. Dobrami o charakterze zbiorowym są np. ochrona środowiska, obrót pieniężny, bezpieczeństwo w komunikacji – opisujący większe zbiory konkretnych dóbr (np. w przypadku ochrony środowiska ochronę powietrza, gleby wód), zebrane poniekąd sztucznie w jedną całość i wyrażone w ustawie pod jednym pojęciem. Konkretne idee znajdujące się pod określonym zbiorowym dobrem, są wyinterpretowywane ma zasadzie analizy funkcjonowania tego pojęcia w społeczeństwie, ich powszechnego znaczenia. Należy bowiem pamiętać, że dobra nie są kreowane przez prawo, ale ich znaczenie pochodzi z różnych dziedzin życia, które kształtują potrzebę zabezpieczenia określonych przedmiotów niematerialnych, bądź materialnych.
W nauce prawa postuluje się aby w pewien sposób dokonać podziału dóbr chronionych prawem. Obecnie przyjmuje się, ze w określonych okolicznościach ochrona pewnych wartości może doprowadzić do ograniczenia zakresu zabezpieczenia praw do wartości o stosunkowo niższym znaczeniu. Konstrukcje takie znajdujemy zarówno w prawie cywilnym (w przypadku usprawiedliwienia naruszenia dóbr osobistych – poświęcenie prawa do nietykalności osobistej w celu ratowania zdrowia), jak i karnym (tzw kontratypy jako instytucje wyłączające karalność czynu np. stan wyższej konieczności, obrona konieczna).