Urlop macierzyński przysługuje kobietom w związku z możliwością sprawowania opieki nad dzieckiem, tuż po jego narodzinach. Urlop ten możemy podzielić na dwa rodzaje:
- podstawowy
- dodatkowy
Ten ostatni został wprowadzony z dniem 1 stycznia 2009, i wszedł w życie dokładnie rok później. Jak sama nazwa sugeruje dodatkowy urlop macierzyński stanowi dodatek do przysługującego kobiecie podstawowego urlopu macierzyńskiego. Pracownica nie ma obowiązku skorzystać z takiego dodatkowego wolnego. Jest to dla niej przywilej, ale nie obowiązek.
Długość dodatkowego urlopu macierzyńskiego jest poddana procesowi wydłużania i różna w poszczególnych latach:
I. W przypadku urodzenia jednego dziecka w czasie porodu wynosi:
- w 2010 i 2011 – 2 tygodnie
- w 2012 i 2013 – 4 tygodnie
- od 2014 – 6-8 tygodni
II. W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka w czasie porodu wynosi:
- w 2010 i 2011 – 3 tygodnie
- w 2012 i 2013 – 6 tygodnie
- od 2014 – 8 tygodni
III. W przypadku gdy matka przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia oraz dziecko, co do którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, dodatkowy urlop macierzyński wynosi do 3 tygodni.
Aby móc skorzystać z dobrodziejstwa nowych przepisów matka jest zobligowana do powiadomienia o tym fakcie pracodawcy z minimum tygodniowym wyprzedzeniem. W przypadku samozatrudnienia należy powiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych również z zachowaniem tygodniowego terminu.
Pracownica przebywająca na dodatkowym urlopie macierzyńskim ma takie same prawa, jak pracownica korzystająca z podstawowej części urlopu macierzyńskiego. Ma w szczególności prawo do zasiłku macierzyńskiego. Nie ma ona również wpływu na termin wykorzystania urlopu, gdyż należy go wykorzystać bezpośrednio po zakończeniu zwykłego urlopu.
Dodatkowy urlop przysługuje obojgu rodzicom, w tym także rodzicom adaptacyjnym. Jednak bezpośrednie skorzystanie z urlopu przysługuje tylko jednemu z rodziców. Matka może skorzystać z niego bezpośrednio po zakończeniu zwykłego urlopu macierzyńskiego. Ojciec zaś w przypadku gdy matka zakończy urlop macierzyński podstawowy lub zrezygnuje z części urlopu dodatkowego.
Przywilej ten przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie:
- umowy o pracę
- powołania
- mianowania
- wyboru
- spółdzielczej umowy o pracę
Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia mogą skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego jedynie w wypadku, gdy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.