Od 1 stycznia 2013 r. obowiązuje ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz.U. 2012, poz. 1342). Celem wprowadzanych zmian jest poprawa płynności finansowej przedsiębiorców, ograniczenie zatorów płatniczych w gospodarce oraz zwiększenie dyscypliny płatniczej między przedsiębiorcami. Ustawa w założeniu wprowadza uproszczenia (?) w systemie podatkowym oraz przepisy zwiększające pewność działania przedsiębiorców dzięki jawności interpretacji wydawanych przez organy publiczne.
A więc tak:
W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawy o VAT) zmiany dotyczą przede wszystkim dwóch zasadniczych zagadnień, tj. rozliczania podatku przez podatników korzystających z metody kasowej oraz tzw. ulgi na złe długi. Nowelizacja ustawy o VAT wbrew niektórym twierdzeniom nie wprowadziła metody kasowej, jedynie ją rozszerzyła do pełnej postaci. Od Nowego Roku obowiązek podatkowy u małego podatnika (przedsiębiorców osiągających przychód w wysokości nie wyższej niż 1,2 mln euro) powstaje:
– z dniem otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika podatku VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny. Zatem w przypadku sprzedaży na rzecz podatnika podatku VAT mały podatnik nie rozlicza VAT do momentu uzyskania zapłaty
– z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT. Obowiązek uiszczenia podatku w przypadku nieuzyskania zapłaty pozostanie wyłącznie w sytuacji, gdy sprzedaż miała miejsce na rzecz podmiotów innych niż podatnicy VAT – zasadniczo chodzi o osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, ale i w tym przypadku termin na uzyskanie płatności wydłuża się do 180 dni.
Przedsiębiorcy, którzy wybrali lub wybiorą kasową metodę rozliczeń, niewątpliwie na powyższych zmianach zyskają. Nie będą rozliczać podatku VAT tak długo, jak długo nie otrzymają zapłaty za sprzedany towar/wykonaną usługę (a nie jak dotychczas: jeśli zapłaty nie otrzymają, to winni obowiązek VAT rozpoznać po upływie 90 dni od transakcji). Jedynie w przypadku sprzedaży na rzecz osób fizycznych czas ten będzie ograniczony – w grę wchodzi termin 180 dni (a więc aż pół roku).
Stosowane powszechnie określenie „ulga na złe długi” odnosi się do możliwości skorygowania podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Uchwalona ustawa przewiduje zmiany w odniesieniu do niektórych zasad korzystania z tej ulgi. Szczególnie warto zwrócić uwagę na następujące:
– w chwili obecnej z ulgi można skorzystać wyłącznie w przypadku, gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Warunek ten zostanie zniesiony. W praktyce więc możliwe będzie korzystanie z ulgi do upływu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych
– po wprowadzeniu zmian powołanie się na ulgę będzie możliwe, o ile w dniu korzystania z niej przez sprzedawcę dłużnik nie będzie w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji (aktualnie wymóg taki ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do stanu na dzień sprzedaży)
– zniesiony zostanie wymóg informowania dłużnika o zamiarze korzystania z ulgi – niewątpliwie zmiana ta jest korzystna, zwalnia bowiem sprzedawcę ze żmudnego obowiązku informowania i pilnowania (oraz zbierania dowodów), czy dłużnik informację tę uzyskał (często dłużnicy nie odbierają korespondencji). Dodatkowo sprzedawca obecnie musi jeszcze sprawdzać, czy dłużnik po uzyskaniu takiej informacji nie zapłacił należności w ciągu 14 dni;
– każdy dłużnik będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku odliczonego z otrzymanych faktur w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150-ciu dni od dnia upływu terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze. Korekty dokonywać się będzie w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności. Niemniej należy uznać, że jest konsekwencją działania samego dłużnika. Faktem natomiast jest, że ustawodawca nie wypowiedział się w zakresie należności spornych. Może się więc zdarzyć, że „dłużnik” będzie początkowo obowiązany do korekty odliczonego uprzednio podatku naliczonego, ale finalnie okaże się, że dłużnikiem w ogóle nie był.
W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, zmiany dotyczą zasad rozliczania kosztów uzyskania przychodów w sytuacji, gdy podatnik nie wywiązuje się z ciążących na nim zobowiązań finansowych wobec kontrahentów oraz zasad opodatkowania stron umowy leasingu.
Do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dodaje się art. 24d oraz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawych dodaje się art. 15b. Na gruncie tych przepisów podatnik będący dłużnikiem, który zaliczył do kosztów uzyskania przychodu kwoty wynikające z faktury, umowy lub innego dokumentu i ich nie uregulował w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności zobowiązany będzie do korekty kosztów podatkowych o te kwoty. Jeśli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni w/w zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów powinno nastąpić w terminie 90 dni od daty zaliczenia tych kwot do kosztów uzyskania przychodu. Wyłączenia z kosztów uzyskania przychodu będą miały odpowiednie zastosowanie do odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w tej części, która odpowiada nieuregulowanym płatnościom składającym się na wartość początkową.
Nowa regulacja wprowadza również zmiany w regulacjach dot. umowy leasingu:
– zmianie ulega art. 23b ust. 1 pkt 3 i art. 23f ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 17b ust. 1 pkt 3 i art. 17f ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z powyższym możliwe będzie zawieranie umów leasingu w odniesieniu do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, które były wcześniej przedmiotem leasingu. W razie ponownego leasingu suma ustalonych przez strony opłat musi odpowiadać co najmniej wartości rynkowej przedmiotu umowy. Zmianie ulegną także przepisy dot. rozliczenia podatkowego leasingu finansowego
– zmianie ulega art. 23a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 17a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z powyższym możliwa będzie cesja leasingu podczas trwania podstawowego okresu umowy leasingu bez ryzyka wystąpienia negatywnych konsekwencji podatkowych. Jeśli w razie cesji umowy w w/w okresie dochodzi wyłącznie do zmiany strony i wstąpienia jej w prawa i obowiązki dotychczasowego finansującego lub korzystającego, to zasady dot. rozliczania podatkowego takiej umowy powinny odbywać się tak jakby zmiana nie została dokonana. Dokonanie modyfikacji innych niż tylko zmiana strony oznacza, że taka umowa dla celów podatkowych nie będzie traktowana jak dotychczasowa umowa leasingu.
– zmianie ulega art. 23a pkt 1 i art. 23i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 17a pkt 1 i art. 17i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z tym możliwe będzie objęcie prawa wieczystego użytkowania gruntów umową leasingu. Zasady rozliczeń podatkowych będą analogiczne do leasingu gruntu.
– zmianie ulega art. 23b ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 17b ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z powyższym skróceniu do 5 lat ulegnie minimalny czas trwania umowy leasingu nieruchomości podlegających amortyzacji.
W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa zmiany dotyczą instytucji ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy, praw i obowiązków podmiotów przekształconych, tzw. wymiaru uzupełniającego, a także wprowadzenia możliwości zabezpieczenia kredytu bankowego środkami pieniężnymi z tytułu prawa do zwrotu podatku od towarów i usług. Ustawa deregulacyjna z 16 listopada 2012 roku usuwa art. 230 Ordynacji podatkowej. W związku z powyższym organy odwoławcze zostaną pozbawione prawa do zwrotu sprawy organowi pierwszej instancji w celu dokonania wymiaru uzupełniającego. W praktyce oznacza to, że zmaleje ryzyko pogorszenia sytuacji podatnika w wyniku odwołania.
Zmiany w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym mają zróżnicowany charakter, w przeważającej części dotyczą jednak obowiązków o charakterze instrumentalnym. I tak w ustawie o podatku akcyzowym nastąpiło:
– zniesienie obowiązku rejestracyjnego oraz obowiązku ewidencyjnego dla podmiotów zużywających energię elektryczną wytwarzaną z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW
– odstąpienie od wymogu uzyskiwania przez następców prawnych i podmioty przekształcone nowego zezwolenia na prowadzenie określonej działalności na podstawie przepisów ustawy o podatku akcyzowym
– wydłużenie terminu do 10. dnia następnego miesiąca na przekazanie naczelnikowi urzędu celnego przez prowadzącego skład podatkowy informacji zawierających dane o wyrobach akcyzowych i podmiotach, które wyprowadziły te wyroby ze składu podatkowego w ramach posiadanych zezwoleń wyprowadzenia
– odstąpienie od obowiązku pisemnego powiadamiania właściwego naczelnika urzędu celnego o wyprowadzeniu ze składu podatkowego wyrobów akcyzowych zwolnionych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy przeznaczonych do dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej lub na eksport
– zniesienie ograniczeń dotyczących terminu składania ostatecznej korekty zapotrzebowania na znaki akcyzy, poprzez wyłączenie z tych regulacji napojów alkoholowych, przy czym przedmiotowe wyłączenie nie dotyczy sytuacji, gdy wprowadzany byłby nowy wzór znaków akcyzy
– odstąpienie od zakazu przekazywania znaków akcyzy – w sytuacjach uregulowanych przepisami Ordynacji podatkowej w zakresie praw i obowiązków następców prawnych oraz podmiotów przekształconych
– wprowadzenie możliwości żądania odsetek podatkowych od zwrotu akcyzy po terminie.
W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadzone zmiany mają na celu doprecyzowanie przepisów dotyczących szczegółowego określenia zakresu przedmiotowego interpretacji wydawanych przez odpowiednie organy na podstawie prawa ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, z wyraźnym rozdzieleniem kompetencji między ZUS i NFZ. Dodatkowo ww. przepisy, a także dodany, w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników, art. 62a zawierają regulację zapewniającą publikację interpretacji indywidualnych wydawanych na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przez ZUS, NFZ oraz KRUS.
Zmiany w ustawie Kodeks spółek handlowych związane są z kwestią przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę kapitałową. Usunięto zapis, że przepisu o następstwie prawnym koncesji, ulg i zezwoleń nie stosuje się do ulg podatkowych przewidzianych w przepisach prawa podatkowego, a także sprecyzowano na jakiej podstawie sporządza się sprawozdanie finansowe w przypadku gdy przekształcany przedsiębiorca nie musiał prowadzić ksiąg rachunkowych (wówczas sporządzane jest w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz w inny sposób).
Zmiany przewidziane w przepisach ustawy – Prawo ochrony środowiska zmierzają do uproszczenia realizacji obowiązku informacyjnego wynikającego z tej ustawy, poprzez zmianę zasad składania- przez podmioty korzystające ze środowiska – wykazu informacji służących do ustalenia wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska.
Ustawa wprowadza również nową regulacje do ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Dodany w niej przepis art. 18a przewiduje, że zobowiązania wynikające z umów o partnerstwie publiczno-prywatnym nie wpływają na poziom państwowego długu publicznego oraz deficyt sektora finansów publicznych w sytuacji, gdy partner prywatny ponosi większość ryzyka budowy oraz większość ryzyka dostępności lub ryzyka popytu – z uwzględnieniem wpływu na wymienione ryzyka czynników takich jak gwarancje i finansowanie przez partnera publicznego oraz alokacja aktywów po zakończeniu trwania umowy. Przepis ten stanowi odpowiedź na postulat, podnoszony przez podmioty stosujące ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym, dotyczący konieczności uregulowania, na poziomie ustawowym, zasad zaliczania zobowiązań z tytułu umów o partnerstwie publiczno-prywatnym do państwowego długu publicznego.
I wreszcie ustawa wprowadza też zmiany dotyczące rezygnacji z wymogów formalnych w zakresie uwierzytelniania dokumentów (art. 1, art. 10, art. 13 i 14 ustawy). Zmiany wprowadzone w ww. przepisach dotyczą rezygnacji konieczności przedstawiania oryginałów lub uwierzytelnionych kopii dokumentów.
Łukasz Mizera – radca prawny
Źródło: www.prezydent.pl, www.firmaprawnicza.pl, podatki.gazetaprawna.pl, www.mf.gov.pl