Dziedziczenie nie musi się wiązać jednak z postępowaniem sądowym. O wiele lepiej i łatwiej jest rozwiązać całą sprawę na podstawie testamentu. Testament jest jedyną i wyłączną formą rozporządzenia majątkiem osoby fizycznej na wypadek jej śmierci. Z uwagi na jej doniosłość prawo wymaga zachowanie, określonych w kodeksie cywilnym, form testamentu dając jednocześnie osobie sporządzającej testament (testatorowi/spadkodawcy) pełną swobodę rozporządzania własnym majątkiem. Dzięki temu spadkodawca może zmienić ustawowy porządek dziedziczenia i powołać do spadku tylko niektórych swoich spadkobierców ustawowych lub dalszych krewnych a nawet osoby z nim niespokrewnione. Jednakże testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, zatem nie można sporządzać testamentów wspólnych. Ponadto spadkodawca może w każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
W doktrynie prawa cywilnego zwyczajowo dzieli się testamenty na zwykłe i szczególne. Do testamentów zwykłych zaliczmy testament holograficzny, allograficzny i notarialny. Do testamentów szczególnych należy zaliczyć testament wojskowy oraz sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym. Bez względu na to, jaką postać przybierze testament sporządzić go może jedynie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.