Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny (EBC) to jedna z najważniejszych instytucji (instytucją Unii Europejskiej stał się wraz z wejściem w życie Traktatu lizbońskiego) finansowych Unii Europejskiej. Jego powstanie zostało przewidziane już w 1957 roku w Traktatach rzymskich, jednak właściwe funkcjonowanie rozpoczął w 1998 roku. Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej EBC wraz z krajowymi bankami centralnymi tworzą system zwany Europejskim Systemem Banków Centralnych. EBC i banki centralne tych państw członkowskich, które mają euro za walutę prowadzą politykę pieniężną Unii. Jest to związek zwany Eurosystemem. Do czasu wejścia wszystkich krajów członkowskich do strefy euro Europejski System Banków Centralnych i Eurosystem będą funkcjonować równolegle. EBC ma osobowość prawną i jest niezależny w wykonywaniu swoich uprawnień i zarządzaniu finansami. Zgodnie z art.9 Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht EBC ma zdolność prawną w każdym kraju członkowskim i zdolność do czynności prawnych w najszerszym możliwym zakresie przewidzianym przez ustawodawstwo krajowe dla osób prawnych. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.
Głównym organem decyzyjnym EBC jest Rada Prezesów. Składa się z sześcioosobowego Zarządu EBC i prezesów banków centralnych krajów strefy euro. Rada Prezesów uchwala wytyczne i decyzje dotyczące wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi, a także tworzy założenia polityki pieniężnej strefy euro. Przewodniczący Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej mogą uczestniczyć w posiedzeniach Rady Prezesów EBC, jednak bez prawa głosu. Realizacją polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z postanowieniami Rady Prezesów zajmuje się Zarząd. Składa się on z prezesa, wiceprezesa i czterech członków. Członkowie Zarządu wybierani są przez Radę Europejską. Ze względu na to, że nie wszystkie kraje członkowskie należą do strefy euro organem tymczasowym EBC jest Rada Ogólna. W jej skład wchodzą: prezes i wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich krajów członkowskich. Do jej kompetencji należą między innymi działania doradcze czy ustalanie zasad ujednolicenia procedur rachunkowych.
Głównym celem Europejskiego Systemu Banków Centralnych, który jest kierowany przez organy decyzyjne EBC, jest utrzymanie stabilności cen, a ponadto stabilności systemu finansowego. Może to być realizowane przez kształtowanie polityki pieniężnej strefy euro czy przeprowadzanie operacji walutowych w celu utrzymania równowagi kursów wymiany. Stabilność rynku finansowego jest osiągana poprzez nadzór nad instytucjami i rynkami finansowymi. EBC ponadto utrzymuje i zarządza oficjalnymi rezerwami dewizowymi państw strefy euro. Wspiera także sprawne działanie systemu płatniczych. Dysponuje również wyłącznym prawem wydawania zgody na emisję euro.
Kapitał EBC pochodzi od banków centralnych wszystkich krajów należących do Unii Europejskiej. Od 29 grudnia 2010 roku wynosi on 10 760 652 402,58 euro. Krajowe banki centralne strefy euro partycypują w zyskach i stratach EBC w odróżnieniu od krajowych banków centralnych spoza strefy euro. Kapitał opłacony przez Narodowy Bank Polski wynosi 19 754 136,66 euro i jest drugim co do wielkości opłaconym kapitałem spośród banków centralnych państw członkowskich nienależących do strefy euro.