4) od 1.02.1989 r. obowiązywać zaczęła kolejna nowelizacja kodeksu cywilnego (kc) – w jej ramach zmieniono brzmienie ówczesnego art. 128 kc, który wcześniej mówił, że własność państwowa przysługuje Państwu, a jednostki państwowe tylko nieruchomościami władają. Nowa wersja art. 128 kc mówiła, że własność państwowa przysługuje Państwu oraz państwowym osobom prawnym. Zatem podmiotami własności państwowej były również państwowe osoby prawne, czyli głównie przedsiębiorstwa, które mogły kupować na swoją własność nieruchomości od osób trzecich. Była to własność państwowa, ale jej podmiotem było przedsiębiorstwo, które swobodnie mogło własnością dysponować. Nowelizacja z 1989 r. nie wprowadziła jednak mechanizmu, że prawo zarządu przekształca się w prawo własności. Prawo zarządu nadal istniało. To, co po 1989 r. przedsiębiorstwo kupiło, było przedmiotem własności przedsiębiorstwa, natomiast prawo zarządu tego, który wcześniej zarządzał nieruchomością, nadal trwało.
Jednocześnie równolegle ze w/w nowelizacją doszło do nowelizacji ustawy o przedsiębiorstwach państwowych – przedsiębiorstwo jest właścicielem środków trwałych. Konfiguracja tych przepisów stworzyła taką sytuację, że grunt był w zarządzie przedsiębiorstwa, na gruncie stał budynek stanowiący przedmiot własności przedsiębiorstwa (bo budynek jest środkiem trwałym). Na dodatek po 1989 r. zaczęli się pojawiać inwestorzy zagraniczni, którzy chcieli tworzyć przedsiębiorstwa, lecz na swoim gruncie, a budynku bez gruntu aportować lub w inny sposób przenosić nie można. Doszło do pewnej paranoi. Tworzone były umowy, że jak przedsiębiorstwo chciało sprzedać budynek, a tego zrobić nie mogło, to sprzedawało nakłady na budynek. W związku z tym doszło do kolejnych zmian.
5) ustawą z 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. 1990 r., nr 79, poz. 464) znowelizowano przepisy, które weszły w życie 5.12.1990 r., była to nowelizacja gruntowna, w zasadzie całą konstrukcję gospodarki nieruchomościami państwowymi, która obowiązywała od 1985 r., przewrócono do góry nogami. Głównym autorem ustawy był prof. Walerian Pańko. Były dwie koncepcje:
I – zlikwidować dotychczasowe instytucje i przejść na kodeks cywilny, załatwiając tylko sprawę uwłaszczenia przedsiębiorstw. Okazało się, że duch reformatorski z 1989-90 r. był duży, ale nie aż tak duży, aby Państwo wyzbyło się całkowitego wpływu na swoją własność, dlatego z tej koncepcji zrezygnowano,
II – pozostawiono ustawę o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, ale znowelizowano ją tak, że w zasadzie z pierwotnej wersji nic nie pozostało, ustawa załatwiała:
– kwestię uwłaszczenia, czyli przekształcenia prawa zarządu państwowych osób prawnych do nieruchomości w prawo użytkowania wieczystego (z mocy prawa),
– jako zasadę przyjęła, że trwałe władanie nieruchomościami państwowymi będzie się odbywało poprzez formułę użytkowania wieczystego,
– zezwoliła również na inne formy obrotu nieruchomościami,
– jeśli chodzi o władanie nieruchomościami państwowymi przez jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, nowelizacja postanowiła, że będzie się to odbywało w trybie zarządu, kreowanego w drodze decyzji administracyjnej.
Było to zatem przejście z administracyjnych form dysponowania nieruchomościami na formy bardziej cywilistyczne.
6) ustawa z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. 2004 r., nr 261, poz. 2603) – nie jest przełomem, to pewna kosmetyka i porządkowanie spraw w stosunku do zmian z 1990 r.
