W 1995 r. dodano w art. 16 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym przepis, którego celem było rozszerzenie kontroli administracyjnej na inne akty, inne czynności niż decyzje administracyjne i postanowienia,
a które są aktami i czynnościami z zakresu administracji publicznej. Pojawiają się bowiem takie zachowania, które nie są decyzjami i postanowieniami, a które mają wpływ na sferę uprawnień ich adresata.
Wg aktualnej regulacji art. 3 § 2 pkt 4 Ppsa przedmiotem skargi mogą być także inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności indywidualne – czynności materialno–techniczne – z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (tu niefortunna formuła w przepisie „inne” , gdyż skoro nie powiedziano, że chodzi zawsze o inne niż wskazane powyżej, inne mogłoby oznaczać, że dotyczy to np. także innych postanowień niż te, które wymienione zostały w pkt 2, np. też takie, na które nie służy zażalenie – to niewłaściwa interpretacja). Pojawia się też problem zakwalifikowania danego aktu do aktu z zakresu administracji publicznej – co w danym przypadku jest administracją publiczną. Istotne jest, by te inne akty i czynności były aktami z zakresu administracji publicznej i żeby dotyczyły uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.
Przepis wskazuje, że akty te dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów praw. Występuje tu problem z wyrazem „dotyczą”: czy akt ma dotyczyć wprost ma tych uprawnień i obowiązków czy z tego aktu uprawnienia i obowiązki mają wprost wynikać czy wystarczy relacja luźniejsza, pośrednia? Są różne odpowiedzi: funkcjonują poglądy, według których można o tych prawach i obowiązkach wnioskować negatywnie, np. w ten sposób, że był przepis, który np. nakładał jakiś obowiązek, następnie uchylono go. Tutaj czynność uchylenia przepisu jest podstawą do tego, by żądać wydania takiego aktu – z faktu uchylenia wywodzi się tu określone prawa lub obowiązki. (Przykład – zwrot opłat za wydanie kart pojazdu sprowadzanych z zagranicy. Ustalono, że opłata ma wynosić 75 zł a nie 500 zł – w jakim trybie wnosić o zwrot różnicy ? czy zwrot jest czynnością materialno-techniczną ? – tym samym odmowa zwrotu). Tutaj sąd nie miał wątpliwości, taka odmowa jest aktem administracji publicznej i dotyczy uprawnienia, które wynika z uchylenia przepisu prawnego (bo stwierdzono jego niekonstytucyjność). Formuła „dotyczą” była tu luźno zastosowana, w sposób pośredni.
Przykłady tych innych czynności:
- wpis do niektórych ewidencji i rejestrów;
- pobranie bądź zwrot niektórych nienależnie pobranych opłat;
- kontrowersyjny problem umieszczania znaków drogowych;
- dokonywanie niektórych ogłoszeń, np. o zgłoszeniu kandydatów na ławników.
