Intercyza małżeńska jest to umowa zawierana pomiędzy przyszłymi małżonkami mająca na celu wprowadzenie ustroju majątkowego, innego niż ustawowy. Ustawowy ustrój majątkowy to ustrój według którego przedmioty nabyte po zawarciu małżeństwa należą do wspólnego majątku, m.in. wynagrodzenie za pracę czy też inne dochody pochodzące z majątku wspólnego. W sytuacji gdy przyszli małżonkowie chcą w inny sposób kształtować majątkowe zasoby po ślubie, wówczas podpisują intercyzę małżeńską.
Formalne wymogi intercyzy małżeńskiej
Intercyza małżeńska przede wszystkim musi być sporządzona przez notariusza. Aby notariusz mógł przyjąć oświadczenia woli przyszłych małżonków konieczne jest by mieli oni pełną zdolność do czynności prawnych. Wymogiem formalnym podpisania intercyzy przez małżonków jest przedstawienie aktualnych dowodów osobistych oraz skróconych aktów urodzenia. Ważność umowy zachodzi w sytuacji faktycznego zawarcia małżeństwa przez dane osoby, w innym przypadku umowa taka nie ma racji bytu.
Zakres intercyzy małżeńskiej
Ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy ustala jakie zmiany do ustroju ustawowej wspólnoty majątkowej mogą wprowadzić przyszli małżonkowie, jest to:
- Rozszerzenie wspólności ustawowej – przyszli małżonkowie mogą elementy majątku osobistego wprowadzić do majątku wspólnego, z wyłączeniem elementów osobistych wymienionych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, których nie można włączyć do wspólnoty majątkowej małżonków (m.in. przedmiotów pochodzących z dziedziczenia, darowizny czy zachowku, praw majątkowych podlegających wspólności łącznej, praw niezbywalnych osobistych, wierzytelności z odszkodowania za uszkodzenie ciała, czy niewymagalne wierzytelności z tytułu umowy o pracę),
- Ograniczenie wspólności ustawowej – przyszli małżonkowie mogą zmniejszyć lub znieść instytucję majątku wspólnego w ich przyszłym małżeństwie,
- Ustanowienie rozdzielności majątkowej – małżonkowie zachowują majątek uzyskany przed zawarciem małżeństwa, a majątkiem nabytym w czasie małżeństwa każde z nich zarządza samodzielnie swoim majątkiem,
- Ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobku – małżonkowie mogą wspólnie bądź przy udziale sądu wyrównać majątek, w sytuacji nierównej wartości majątków.
Skutki umownego ustroju majątkowego
Umowa taka wywiera skutki od chwili zawarcia aktu małżeństwa. Intercyza małżeńska wywiera od tego czasu skutki wobec osób trzecich. Dlatego też wierzyciel nie może zaspokoić się w majątku wspólnego małżonków, w sytuacji gdy drugi małżonek nie wyraził zgody w formie pisemnej na zaciągnięcie wierzytelności.
Umowa majątkowa może zostać rozwiązana lub zmieniona. Rozwiązanie takiej intercyzy skutkuje powstaniem wspólności majątkowej ustawowej, chyba że małżonkowie inaczej postanowili. Sądowne zniesienie wspólności majątkowej może nastąpić tylko z ważnych powodów, sąd oznacza w wyroku chwilę zniesienia wspólności majątkowej.
Co ważne zawarcie umowy o podział majątku małżonków po ustaniu wspólności majątkowej, która to umowa o podział majątku pokrzywdzi wierzyciela jednego z małżonków, wówczas wierzyciel może wykorzystać skargę paulińską do dochodzenia swoich roszczeń.