Kobieta zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego. Jego maksymalny okres to 3 lata, do momentu aż dziecko ukończy 4 lata. Wykorzystanie przez pracownicę takiego urlopu powoduje czasowe zawieszenie obowiązku świadczenia pracy, co oznacza, że pracodawca nie wypłaca w tym czasie wynagrodzenia.
Z urlopu wychowawczego może skorzystać pracownik, który ma przynajmniej 6-miesięczny staż pracy. Do stażu dolicza się poprzednie okresy zatrudniania oraz okres w którym pobierany był zasiłek dla bezrobotnych. Ważną zasadą jest, w przypadku gdy matka i ojciec dziecka (opiekunowie) są pracownikami z uprawnieniem do wzięcia urlopu wychowawczego to urlop ten może wykorzystać jedno z nich. Rodzice lub opiekunowie dziecka, uprawnieni do starania się o urlop wychowawczy, mogą jednocześnie korzystać z niego w okresie nieprzekraczającym 3 miesięcy.
Pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, jeśli potwierdzone zostaną orzeczeniem niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności dziecka, które wymaga osobistej opieki pracownika. Dodatkowy urlop wychowawczy może zostać wykorzystany również gdy pracownik wcześniej przebywał na urlopie wychowawczym na zasadach ogólnych. Dodatkowo pracownik nie jest zobowiązany do jednorazowego wykorzystania całego okresu przydzielonego mu urlopu, może on być podzielony na maksymalnie 4 części.
By otrzymać urlop wychowawczy trzeba wnieść pisemny wniosek do pracodawcy przynajmniej na 2 tygodnie przed rozpoczęciem planowanego urlopu. We wniosku pracownik określa w jakim okresie chce on wykorzystać urlop wychowawczy, a w momencie gdy jest to kolejny wniosek związany ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem pracownik wskazuje okres wykorzystanego już urlopu. Do wniosku trzeba dodać pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru wykorzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym we wniosku. W przypadku korzystania z urlopu wychowawczego z powodu stanu zdrowia dziecka powinno się do wniosku dołączyć orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka. W przypadku gdy obydwoje z rodziców lub opiekunów ma zamiar skorzystać z urlopu wychowawczego to należy do wniosku dołączyć stosowne oświadczenie drugiego rodzica/opiekuna oraz wskazać w nim okres w którym będzie on korzystał z urlopu.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca musi udzielić urlopu wychowawczego na okres wskazany przez wnioskodawcę. Jeśli złożenie wniosku nastąpi bez zachowania dwutygodniowego wyprzedzenia to pracodawca może udzielić urlopu wychowawczego nie później niż w dniu ipływu dwóch tygodni od złożenia wniosku przez pracownika.
Jeśli pracownik jest zatrudniony na czas określony to urlop może być udzielony tylko na czas trwania stosunku pracy.
Pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nie później niż na 7 dni przed planowaną datą jego rozpoczęcia. Takie oświadczenie również musi być dostarczone pracodawcy w formie pisemnej.
Odmowa udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego jeśli spełnia on wszystkie wymagane przez prawo wymagania stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 do 30000zł (art. 281 k.p.). Dla pracowników istotne jest, że pracodawca nie może z nimi rozwiązać umowy ani jej wypowiedzieć w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia zakończenia urlopu wychowawczego. Rozwiązanie umowy może nastąpić tylko gdy pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację zakładu pracy, a także jeśli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Dodatkowo w okresie urlopu wychowawczego pracownik może podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy, rozpocząć naukę lub szkolenie. Jednakże żadna ze wskazanych czynności nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeśli pracodawca ustali, że pracownik trwale zaprzestał sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem to może wezwać go do stawienia się do pracy. Powyższe wezwanie nie może nastąpić później niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.