Jakie wymogi trzeba spełnić, aby być lekarzem sądowym ?

Na wstępie warto przedstawić istotę i pojęcie funkcjonowania prawa do wykonywania czynności lekarza sądowego, zasady nabywania i utraty tego szczególnego uprawnienia, jak również zadania, jakie nakłada system prawny na przedmiotową funkcję publicznoprawną. Zatem, czyniąc zadość przydatności określoności funkcji, inaczej po prostu aby sprecyzować specyfikę przedmiotowego uprawnienia przysługującego lekarzowi, należy zasięgnąć wiedzy u źródła, tj. ustawie z dnia 15 czerwca 2007 roku o lekarzu sądowym.
Jak określa art. 2 przedmiotowo istotnej ustawy, lekarzem sądowym jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego (prezes wojskowego sądu okręgowego) zawarł umowę o wykonywaniu czynności lekarza sądowego. Posiada on swoiste uprawnienie do wystawiania zaświadczeń potwierdzających zdolność lub niezdolność z powodu choroby uczestników postępowania do stawiennictwa na wezwanie lub zawiadomienie organu sądowego. Jest on uprawniony do wystawania tego typu zaświadczeń na obszarze właściwości danego organu sądowego. Ważne jest aby zaznaczyć, iż korzysta on z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Ponadto sąd, kierując się możliwością dostępności ze względu na ich niezbędną obecność podczas procesu sądowego, ustala konkretną liczbę lekarzy posiadających przedmiotowe uprawnienia.
Znamiennym jest zastosowanie swoistych wymogów, które ustawa formułuje w stosunku do osób mających sprawować ową funkcję. Podobne warunki zastosowane są do każdej funkcji publicznej, mianowicie po pierwsze i prawdopodobnie najważniejsze, kandydat musi bezwzględnie posiadać prawo wykonywania zawodu lekarza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tak więc lekarz sądowy winien w normalnym porządku rzeczy wykonywać zawód lekarza, a do tego przecież również należy spełnić konkretne wymogi przede wszystkim merytoryczne i doświadczenia, jednak meritum jest tu praktyczne wykonywanie zawodu, do którego funkcja lekarza sądowego staje się jedynie swoistym uprawnieniem, dopełnieniem podstawowego stosunku pracy.
Dalej ustawa formułuje stricte prawne wymagania, które jednocześnie zapewniają możliwość normalnego funkcjonowania w rzeczywistości systemu państwowego jak i podejmowania wszelkich czynności tak prawnych jak i faktycznych. Mam tu na myśli pełną zdolność do czynności prawych, głównie z powodu, iż jest to podstawowy element podmiotowości i możliwości realizowania nakładanych na dorosłych pracowników, posiadających zdolność prawną i w efekcie pełną zdolność do czynności prawnych, obowiązków ciążących na osobach podejmujących stałą pracę, tj. zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Następna przesłanką formułowaną przez ustawę jest wymóg niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a więc lekarz uprawniony do wystawiania zaświadczeń opisanych powyżej, nie może być prawomocnie skazany a czyn karalny o znamionach określnych w ustawie. Ustanowienie przytoczonej przesłanki niekaralności stanowić ma swoistą pewność co do osoby udzielającej prawomocnego zwolnienia od stawiennictwa procesowego, mającego niejednokrotnie brzemienne w konsekwencjach znaczenie.
Łączy się z powyższą wymóg nie poszlakowej opinii, ma to zapewnić również pewność jak i niepodważalność a także w miarę możliwości wykluczać możliwość popełnienia przestępstwa łapownictwa biernego, przyjęcia szeroko pojętej korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za np. wystawienie takiego zaświadczenia.
Wymogi formalne jak i wzorcowej postawy osobistej i prawnej wspomaga nadto warunek uzyskania rekomendacji okręgowej rady lekarskiej, która wypowiada się co do kwalifikacji merytorycznych jak i wcześniej przytoczonych, ale również psychicznej zdolności lekarza mającego uzyskać uprawnienia sądowe o możliwości obiektywnego i profesjonalnego pełnienia przyznanej funkcji i spełniania obowiązków.
Merytoryczne przygotowanie do wykonywania powierzonych na podstawie umowy o wykonywanie czynności lekarza sądowego obowiązków i uprawnień warunkuje punkt 6) ust. 1 artykułu 5 przedmiotowej ustawy narzucając formalny wymóg legitymowania się tytułem specjalisty bądź posiadanie specjalizacji I-go lub II-go stopnia. Ma to na celu zapewnienie rzetelności i profesjonalizmu wykonywanej pracy, zwłaszcza tak doniosłej w swych konsekwencjach.
Ponadto, ustawa formułuje warunki negatywne w ustępie 2) tegoż samego artykułu, których spełnienie wyklucza możliwość uzyskania i wykonywania przedmiotowych uprawnień. Jest to, ściśle powiązane z omówionym już warunkiem niekaralności, prowadzenie wobec lekarza postępowania o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, bądź tez postępowanie związane z niedostatecznym przygotowaniem do zawodu jak również postępowanie w przedmiocie zdolności (bądź nie) do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia.