Pojęcie „aresztu” jest nazwą instystucji prawnej, znanej różnym dziedzinom prawa, których cechą zbieżną jest przymusowe odizolowanie osoby od świata zewnętrznego. Odmienne są natomiast funkcje – cele i założenia, owej instytucji w ramach różnych dziedzin prawa.
W prawie wykroczeń areszt jest jedną z kar, odpowiednikiem kary pozbawienia wolności przewidzianej w prawie karnym materialnym. Kodeks wykroczeń z dnia 20 maja 1971r. reguluje tę instytucję w art.19, 26, 35, 38 i 42-44. Do kary aresztu stosuje się również przepisy Kodeksu Karnego Wykonawczego.
Przepisy te stanowią:
Art. 19.
Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni; wymierza się ją w dniach.
Art. 26.
Nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary.
Art. 35.
Jeżeli ustawa daje możność wyboru między aresztem a inną karą, areszt można orzec tylko wtedy, gdy czyn popełniono umyślnie, a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności sprawy świadczą o demoralizacji sprawcy albo sposób jego działania zasługuje na szczególne potępienie.
Art. 38.
Ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umyślne, który w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania popełnia ponownie podobne wykroczenie umyślne, można wymierzyć karę aresztu, choćby było zagrożone karą łagodniejszą.
Rozdział IV
Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu
Art. 42.
§ 1. Wykonanie kary aresztu można warunkowo zawiesić, jeżeli ze względu na okoliczności popełnienia wykroczenia, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu wykroczenia należy przypuszczać, że pomimo niewykonania kary nie popełni on nowego podobnego przestępstwa lub wykroczenia.
§ 2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który nie może być krótszy niż 6 miesięcy i nie może przekroczyć roku. Okres próby biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 3. Jeżeli wykroczeniem została wyrządzona szkoda w mieniu, warunkowe zawieszenie wykonania kary może być orzeczone tylko wtedy, gdy szkoda została w całości naprawiona.
Art. 43.
Warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy, który:
1) w ciągu 2 lat przed popełnieniem wykroczenia był już karany za podobne
przestępstwo lub wykroczenie albo
2) popełnił wykroczenie o charakterze chuligańskim – chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności organ orzekający uzna zawieszenie wykonania kary za celowe.
Art. 44.
§ 1. Sąd, który orzekł karę aresztu zarządza wykonanie kary, jeżeli ukarany w okresie próby popełnił podobne do poprzedniego przestępstwo lub wykroczenie.
§ 2. Sąd, który orzekł karę aresztu może zarządzić wykonanie kary, jeżeli ukarany w okresie próby popełnił inne przestępstwo lub wykroczenie niż wymienione w § 1.
§ 3. Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 2 miesięcy nie zarządzono wykonania kary, ukaranie uważa się za niebyłe.
§ 4. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary aresztu przysługuje zażalenie.