Zgodnie z art. 38 Kodeksu Pracy:
§ 1. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
§ 2. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia. (…)
§ 5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia
Obowiązek konsultacji związkowej dotyczy tylko sytuacji, kiedy pracodawca dokonuje wypowiedzenia umów bezterminowych. Mamy tutaj sytuacje podobną jak przy podawaniu przyczyny wypowiedzenia i kontroli tej przyczyny ze strony sądu, ponieważ tak podanie przyczyny jak i konsultacja związkowa zastrzeżone są tylko do umów zawartych na czas nieokreślony.
Obowiązek konsultacji związkowych istnieje tylko u takiego pracodawcy u którego działa zakładowa organizacja związkowa (zoz) bądź międzyzakładowa organizacja związkowa (moz), od chwili utworzenia organizacji związkowych i powiadomienia o tym fakcie pracodawcy. Powiadomienia może dokonać zarówno ta organizacja, jak i w sytuacji kiedy jest to zoz wchodząca w skład struktur ogólnokrajowych, może tego dokonać także odpowiednie ogniwo struktury ogólnokrajowej i też taka informacja jest dla pracodawcy wiążąca.
Ponieważ przepisy prawa pracy sytuują obowiązek konsultacyjny zoz i moz, w związku z tym w literaturze i judykaturze od dawna zwracano uwagę na to, że nie jest dopełnieniem obowiązku konsultacji związkowej przeprowadzenie takiej konsultacji z jakimikolwiek innymi strukturami związkowymi typu rady oddziałowe czy wydziałowe w których pracownik jest zatrudniony. Musi to być zoz lub moz.
Pojawia się pytanie co rozumieć pod pojęciem zoz, zważywszy że to pojęcie bardzo długo w ogóle nie było definiowane (w kodeksie pracy nie zdefiniowane po dzień dzisiejszy, w ustawie o związkach zawodowych także nie)
Próbę zdefiniowania tego pojęcia podjął Sąd Najwyższy w uchwale z 24.04.1996r. I PZP 38/95 stwierdził, że :
1) zoz w rozumieniu ustawy o związkach zawodowych jest tylko taka podstawowa jednostka organizacyjna, która jako jedyna organizacja tego związku zawodowego zakresem swego działania obejmuje cały zakład pracy. 2) zoz działający w zakładzie pracy nie ma obowiązku zmiany swojej struktury organizacyjnej w przypadku przekształceń zakładu pracy, jednakże zoz jest w rozumieniu prawa pracy tylko jednostkąorganizacyjną spełniającą warunek z punktu pierwszego.
Uchwała ta zapadła w stanie faktycznym przed 1996r. kiedy w art. 3 kp nie było mowy o pracodawcy, tylko o zakładzie pracy w dwojakim znaczeniu, a więc w znaczeniu przedmiotowym, czyli wyodrębniony zespół środków materialnych będących dla pracownika placówką zatrudnienia , jak i w znaczeniu podmiotowym jako pracodawca czyli strona indywidualnych zbiorowych stosunków z zakresu prawa pracy.
