Stanowi o tym art. 29 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece (UKWiH):
Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu – od chwili wszczęcia tego postępowania.
Ten powyższy artykuł dotyczy każdego rodzaju wpisów: deklaratoryjnych i konstytutywnych. Co się tyczy deklaratoryjnego wpisu, kwestie związane z tym będą miały znaczenie przy pierwszeństwie.
O pierwszeństwie decyduje nie kolejność wpisów, ale kolejność wniosków o wpis. Rozstrzyga tutaj chwila wpływu wniosku do sądu. Za chwilę uważa się tutaj godzinę, minutę, z którą wniosek do wydziału wpłynął zgodnie z art. 6266 Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC).
Co się tyczy wpisów o charakterze konstytutywnym, skuteczność tych wpisów dotyczy także daty powstania tego prawa według ostatniego orzecznictwa (od 2002 r.). Kolejność wpływu wniosków ma także wpływ na datę powstania prawa. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 maja 2002 r. III CZP 29/02 stanowi tak: prawo użytkowania wieczystego (art. 27 ust. o gospodarce nieruchomościami) i własność lokalu (art. 7 ust. 2 ust. o własności lokali) zostają ustanowione w momencie złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej, natomiast skuteczność tego ustanowienia następuje w momencie uprawocnienia się wpisu w księdze wieczystej. Zatem 99-letni okres użytkowania wieczystego liczy się od momentu wniosku o wpis, a nie od momentu uprawomocnienia się wpisu, jak przed 2002 r. przyjmowano. Rodzi to problemy związane w przypadku gdy np. wniosek o wpis zostanie oddalony albo zaskarżony – wtedy prawo nie powstaje, gdyż powstaje dopiero w momencie uprawocnienia się postanowienia o wpisie, ale z datą wsteczną od momentu złożenia wniosku o wpis. Jaki jest stosunek art. 29 UKWiH do art. 316 par. 1 KPC, czy dopuszczalność wpisu oceniamy na dzień złożenia wniosku czy rozpatrzenia sprawy ? Pogląd w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie jest jeszcze ugruntowany, zależy to od okoliczności konkretnej sprawy. Raczek należy przychylić się do drugiego poglądu, czyli oceny na dzień rozpatrzenia sprawy, choć w przeważającej części nie ma z tym problemu. Problem rodzi się np. przy hipotece przymusowej gdy złożono wniosek o wpis tej hipoteki 1 czerwca, a następnie wpłynął wniosek dotyczący wpisu zmiany właściciela nieruchomości w dniu 2 czerwca na podstawie umowy przenoszącej własność z 31 maja. Zmiana właściciela nastąpiła przed wnioskiem o wpis hipoteki przymusowej, a wnioskodawca o hipotekę przymusową o tym nie wiedział. Wtedy sąd oddali wniosek o wpis hipoteki przymusowej, bo dłużnik już nie jest właścicielem tej nieruchomości. Podobnie sąd oddali wniosek, gdy już po złożeniu wniosku o wpis hipoteki przymusowej 1 czerwca zostanie przeniesiona własność w dniu 2 czerwca. I w tym samym dniu, czyli 2 czerwca zostanie złożony wniosek o wpis zmiany właściciela. Wynika to wszystko z tzw. konkurencji wpisów konstytutywnych (powstanie hipoteki przymusowej) i deklaratoryjnych (przeniesienie własności, przeniesienie następuje już z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli przed notariuszem). Przy użytkowaniu wieczystym nie ma problemu, obowiązuje zasada który wniosek pierwszy, tym lepszym. Te wszystkie wpisy będą konstytutywne, czyli mimo że użytkownik zbędzie użytkowanie wieczyste i ten wniosek wpłynie po wniosku o ustanowienie hipoteki przymusowej, to ten użytkownik wieczysty zbędzie użytkowanie wieczyste wraz z hipoteką. Na poparcie tego poglądu należy powołać orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1770/00: Sąd dokonuje oceny dopuszczalności wpisu na dzień orzekania. Sąd orzekając kieruje się głównie wpisami do ksiąg wieczystych, a nie rejestrem wpływu wniosków.