W dniu 15 sierpnia 2012 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 roku o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2012 r., poz. 161). Powyższa ustawa wprowadziła szereg zmian w zakresie nabywania obywatelstwa polskiego przez cudzoziemców.
Jednym ze sposobów nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca, który obowiązywał również w poprzedniej ustawie jest nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent RP nie jest ograniczony w swoich konstytucyjnych kompetencjach żadnymi warunkami i może nadać obywatelstwo polskie każdemu cudzoziemcowi na jego wniosek. Postanowienia Prezydenta w sprawach o nadanie są ostateczne.
W sposób odmienny od dotychczas obowiązujących przepisów ustawy o obywatelstwie polskim, jest uregulowane nabycie obywatelstwa polskiego przez uznanie. Rozszerzono w tym zakresie kompetencje wojewody. Nowe rozwiązania powiększają krąg cudzoziemców, którzy będą mogli ubiegać się o obywatelstwo polskie w tym trybie. W drodze uznania o obywatelstwo polskie będą mogli ubiegać się cudzoziemcy, którzy w toku długoletniego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej zintegrowali się ze społeczeństwem polskim, znają język polski, mają zapewnione mieszkanie i źródła utrzymania, respektują polski porządek prawny oraz nie stanowią zagrożenia dla obronności i bezpieczeństwa państwa. W wyniku postępowania administracyjnego, będą mogli nabywać obywatelstwo polskie również cudzoziemcy, dla których ułatwienia w nabyciu obywatelstwa zaleca Rada Europy, tj.: uchodźcy, bezpaństwowcy, małżonek obywatela polskiego.
Nowością jest wprowadzona w art. 16 nowej ustawy o obywatelstwie polskim regulacja, zgodnie z którą małoletni cudzoziemiec, przysposobiony przez osobę lub osoby posiadające obywatelstwo polskie, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli przysposobienie pełne nastąpiło przed ukończeniem przez niego 16 lat. W tym wypadku przyjmuje się, że małoletni cudzoziemiec nabył obywatelstwo polskie z dniem urodzenia. Ustawa powyższa zniosła możliwość dokonywania wyboru dla dziecka obywatelstwa państwa obcego w przypadku, gdy jedno z rodziców jest obywatelem obcego państwa.
Od 15 maja 2012 roku weszła w życie już część powyższej ustawy (rozdział 5), tj. instytucja przywrócenia obywatelstwa polskiego. Organem właściwym w tych sprawach jest Minister Spraw Wewnętrznych. Bez zmian pozostają instytucje potwierdzania obywatelstwa polskiego oraz wyrażania zgody przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Nowa ustawa spowodowała drobne zmiany w ustawie o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz w ustawie o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej.
