Nowe przepisy o kwalifikacjach zawodowych pracowników

16 lipca 2010 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące kwalifikacji zawodowych pracowników poprzez dodanie do ustawy – Kodeks Pracy nowego działu „Kwalifikacje zawodowe pracowników” (art. 1031 i nast. Kodeksu Pracy). Zmiany sprowadzają się głównie do określenia ustawowego ogólnej charakterystyki podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika; dotychczas szczegółowa regulacja i charakterystyka była określona w Rozporządzeniu z dnia 12 października 1993 r. Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych. Powyższe rozporządzenie przestało obowiązywać w dniu 10 kwietnia 2010 r.
W powyższej nowelizacji zdefiniowano pojęcie „podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników” jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą oraz określono jakie uprawnienia przysługują pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe – chodzi tutaj o urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania; za czas powyższego urlopu czy zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zmiany polegały także na sprecyzowaniu ile dni wynosi urlop szkoleniowy dla pracownika podnoszącego kwalifikacje zawodowe, który to urlop pracodawca jest obowiązany udzielać pracownikowi w dni, które są dla pracownika dniami pracy (urlop szkoleniowy wynosi 6 dni w ciągu roku dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, do egzaminu maturalnego i do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, a 21 dni wynosi dla pracownika w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego, z tym że nie jest w przepisach ustalone czy muszą to być dni kolejno następujące po sobie czy też nie, więc ta kwestia musi być pozostawiona pracodawcy i pracownikowi).
W regulacji przyjęto, że pracodawca może (ale nie musi) przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia (tutaj ustawa przykładowo wylicza opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie). Ważnym kwestią jest uregulowanie na pracodawcę i pracownika obowiązku zawarcia w formie pisemnej umowy w przypadku podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika. Umowa taka musi zawierać wzajemne prawa i obowiązki stron, z tym że nie może ona zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika, niż przepisy rozdziału „Kwalifikacje zawodowe pracowników” np. nie można pracownikowi udzielać mniejszej ilości dni urlopu szkoleniowego czy nie wolno pozostawiać pracownika bez wynagrodzenia za czas podnoszenia przez niego kwalifikacji zawodowych. Umowa, o której mowa wyżej, nie musi być zawierana, jeżeli po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika (po urlopie szkoleniowym lub po zakończeniu trwania zajęć) pracodawca nie zamierza dalej zatrudniać pracownika
Wreszcie należy napisać, że sprecyzowano zwrot kosztów od pracownika poniesionych przez pracodawcę z tytułu dodatkowych świadczeń na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu tych szkoleń lub okresu zatrudnienia w trakcie podnoszenia kwalifikacji w przypadku gdy:
a) pracownik bezzasadnie nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji
b) pracodawca rozwiąże z pracownikiem umowę o pracę z jego winy bez zachowania okresu wypowiedzenia w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po ich zakończeniu w terminie określonym w umowie o podnoszenie kwalifikacji zawodowych, ale nie dłuższym niż 3 lata po zakończeniu podnoszenia
c)pracownik w okresie wskazanym wyżej rozwiąże umowę o pracę za wypowiedzeniem, chyba że pracownik rozwiąże umowę za wypowiedzeniem z powodu mobbingu ze strony pracodawcy (wówczas pracodawca nie może żądać zwrotu kosztów).
d)pracownik w okresie wskazanym wyżej rozwiąże umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie przepisów o mobbingu lub wystąpienia przypadku uzasadniającego rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, mimo braku przyczyn co do tego.
W przypadku pracownika nie podnoszącego kwalifikacji zawodowych wprowadzono możliwość pracodawcy przyznania pracownikowi urlopu bezpłatnego bądź zwolnienia z całości bądź z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Te uprawnienia dla pracownika są ustalane w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem.