Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi własność intelektualną są w Polsce ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 2006, Nr 90, poz. 631 z późn. zmianami) oraz ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. 2003, Nr 119, poz. 1117 z późn. zmianami).
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych dotyczy utworu, czyli każdego przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonym w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 ustawy). Na podstawie powyższej ustawy twórca utworu (ale nie tylko) jest chroniony poprzez posiadanie praw osobistych do utworu, których nie można zbyć, a także poprzez posiadanie praw majątkowych do utworu, które mogą być przedmiotem obrotu (oczywiście zwykle za wynagrodzeniem należnym autorowi). Powyższe nazywamy prawami autorskimi. Natomiast prawa pokrewne według ustawy to prawa do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów, prawa do nadań programów, prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych. Prawa pokrewne mają podobną ochronę jak prawo autorskie.
Ustawa Prawo własności przemysłowej natomiast zapewnia ochronę twórcom wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (art. 1 ustawy), jednakże muszą oni zgłosić to do Urzędu Patentowego w celu uzyskania patentu bądź prawa ochronnego czy prawa z rejestracji (w przeciwieństwie do utworu w rozumieniu prawa autorskiego, gdzie twórcy z reguły nie muszą wykonywać żadnych czynności, ażeby uzyskać ochronę).
Przedmioty ochrony w ustawie Prawo własności przemysłowej (definicje są podane zgodnie z ustawą):
a) wynalazek – nie na każdy wynalazek jest udzielana ochrona, czyli patent; wynalazek musi być nowy (nie jest częścią stanu techniki), posiadać poziom wynalazczy (nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki) oraz nadawać się do przemysłowego stosowania (może być z niego uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób w jakiejkolwiek działalności przemysłowej). Przykładem wynalazku jest smartfon
b) wzór użytkowy – ochrona jego występuje w postaci prawa ochronnego, natomiast przez ten wzór definiujemy nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Możemy tu podać jako przykład wzoru pudełko na cukierki
c) wzór przemysłowy – jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Na ten wzór udziela się prawa z rejestracji. Przykładem jest specyficzna postać strony internetowej
d) znak towarowy – jest to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa np. znaczek Nike czy Adidas. Na znak towarowy udziela się prawo ochronne
e) oznaczenie geograficzne – to oznaczenie słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikuje towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru np. bryndza podhalańska. Na to oznaczenie przysługuje ochrona w postaci prawa z rejestracji
f) topografia układu scalonego – rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Na ten przedmiot również przysługuje prawo z rejestracji. Przykładem jest tu procesor komputerowy.
Łukasz Mizera
radca prawny