Oświadczenie woli zostało zdefiniowane przez ustawodawce w art. 60 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z tym przepisem „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).”
Za oświadczenie woli należy uznać każde zachowanie człowieka, które w sposób dostateczny wyraża jego wolę, które jednocześnie zmierza do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Może zostać złożone w formie pisemnej, ustnej, jak również może zostać wyrażone poprzez gest.
Przejaw woli danej osoby zostanie uznany, w sensie prawnym za oświadczenie, jeśli spełnia ono następujące przesłanki:
- oświadczenie zostanie złożone w sposób swobodny,
- oświadczenie będzie zrozumiałe:
- oświadczenia woli musi być wyraźne (złożone ustnie, pisemnie, w sposób powszechnie uznany za zrozumiały)
- oświadczenia woli dorozumiane, (jeśli w danym kontekście to zachowanie pozwala odczytać wolę podmiotu)
- oświadczenie zostanie złożone na serio, (oświadczenie, ze względu na okoliczności w jakich zostało złożone, może zostać odczytane jako zmierzające do wywołania skutku prawnego. )
Prawo przewiduję także możliwość złożenia oświadczenia w sposób dorozumiany, jednak w takim przypadku nie może być żadnych wątpliwości co do jego znaczenia. Ustawodawca zastrzegł także dla niektórych czynności prawnych szczególne formy oświadczenia woli np. w przypadku nabycia własności nieruchomości konieczne jest oświadczenie w formie aktu notarialnego.
Polski ustawodawca rozróżnia dwa rodzaje nieważności złożenia oświadczenia :
- względnie nieważne – w sytuacji gdy oświadczenie zostało złożone w wyniku błędu, bezprawnej groźby, wyzysku albo zostało zniekształcone w wyniku działania osoby trzeciej. Oświadczenie takie pozostaje w mocy, aż do momentu gdy osoba która je złożyła nie uchyli się od skutków prawnych jakie to oświadczenie wywołuje.
- bezwzględnie nieważne – oświadczenie woli złożyła osoba, która nie posiada zdolności do czynności prawnych, znajduje się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, albo złożyła je jedynie dla stworzenia pozoru
Kodeksie Cywilny wprowadzone zostały także szczególne formy oświadczenia woli. Zabieg ten został zastosowany w celu ochrony podmiotów prowadzących określoną działalność, a także dla ochrony osób trzecich, dla potwierdzenia że dana czynność prawna została dokonana.
najważniejsze szczególne formy to:
- zwykła forma pisemna Art. 78 KC
- z poświadczeniem daty, Art 81 KC
- z poświadczeniem podpisu, Art. 96 KC
- akt notarialny, Art. 92 – 94 prawo o notariacie
- forma elektroniczna.