Obecna konstrukcja podatku leśnego, zakłada jego majątkowy charakter, opierając się na założeniu, w obecnych warunkach zarówno ekonomicznych jak i dotyczących ochrony środowiska, uzyskiwanie stałego dochodu z gruntów leśnych jest raczej niepożądane – co wyklucza możliwość zakwalifikowania go do podatków typu przychodowego. Ponadto jest podatkiem bezpośrednim obciąża więc bezpośrednio ten podmiot, na który nakładany jest podatek oraz bezpośrednio jego dochód lub majątek. Podmiotami obowiązanymi do uiszczania podatku leśnego są właściciele, użytkownicy wieczyści bądź samoistni posiadacze gruntów leśnych lub gruntów stanowiących własność samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa, ponieważ w przypadku takich gruntów obowiązek podatkowy ciąży na ich posiadaczu. W przypadku, kiedy grunt leśny stanowi przedmiot współwłasności dwóch lub więcej osób, lub gdy znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
Podatek leśny regulowany jest ustawą z dnia 30 października 2002r. o podatku leśnym. Jak wskazuje ustawa, podstawą opodatkowania są więc szeroko pojęte lasy, czyli grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Zgodnie z ustawą działalnością leśną jest działalność właścicieli, posiadaczy lub zarządców lasów w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania – z wyjątkiem skupu – drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów w stanie nieprzerobionym.
Jak wskazuje ustawodawstwo, podatek leśny od 1 hektara za rok podatkowy stanowi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna, obliczoną według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy, przy czym do wspomnianej ceny nie wlicza się kwoty podatku od towarów i usług. Wspomniana średnia cena będąca podstawą określania na obszarze gminy podatku leśnego może być obniżona przez radę gminy.
Obowiązek podatkowy w zakresie podatku leśnego powstaje pierwszego dnia od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku, czyli od powstania np. własności, ustanowienia użytkowania wieczystego; gaśnie zaś ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w trakcie roku podatkowego, podatek leśny za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek. W każdej sytuacji, gdy trakcie roku podatkowego las został zajęty na wykonywanie działalności gospodarczej innej niż działalność leśna lub po zaprzestaniu wykonywania tej działalności przywrócono działalność leśną, albo z innych powodów jego powierzchnia uległa zmniejszeniu lub zwiększeniu – kwota należnego podatku leśnego ulega obniżeniu lub podwyższeniu, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła ta zmiana.
Właściwym organem w sprawach podatku leśnego jest wójt (także burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na położenie lasu), któremu to osoby fizyczne obowiązane są złożyć informacje o lasach, sporządzone na formularzach według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku z zakresu podatku leśnego.
Podatek leśny na rok podatkowy od osób fizycznych ustala, w drodze decyzji, organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia lasu. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania omawianego obowiązku podatkowego, w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Ustawodawca zwolnił niektóre kategorie terenów z podatku leśnego. Zaliczono do nich lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat; lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków oraz użytki ekologiczne. Ponadto z podatku leśnego zwolniono uczelnie; publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie lasów zajętych na działalność oświatową; instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk; prowadzących zakłady pracy chronionej spełniające warunek; instytuty badawcze; przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego.
Paulina Szatka