Podatek od towarów i usług (VAT) i podatek akcyzowy to podatki, które podlegają kontroli Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, czyli zatem jest instytucja zewnętrzna, która patrzy naszemu fiskusowi na ręce. Zarówno jedna, jak i druga ustawa są implementacją dyrektyw Unii Europejskiej (UE).
W Unii mamy prawo pierwotne, czyli traktaty, teraz lizboński oraz prawo wtórne, stanowione przez organy UE: Rada UE, Komisja Europejska. Zasadniczo UE wydaje więcej aktów, ale występują dwa zasadnicze akty:
– dyrektywy
– rozporządzenia.
Dyrektywa ma to do siebie, że określa cele jakie mają być osiągnięte przez akty prawa wewnętrznego, a rozporządzenie stosuje się wprost – tutaj nie trzeba dodatkowego prawa miejscowego.
Klasycznym przykładem rozporządzenia jest prawo celne (Wspólnotowy Kodeks Celny) – nie ma wewnętrznego prawa polskiego, tak jak kiedyś, po prostu obowiązuje rozporządzenie unijne, a Polska nie może tego regulować odmiennie. Innym przykładem jest rozporządzenie w sprawie wykonywania za granicą wyroków sądów krajowych.
Z dyrektywami sprawa wygląda w ten sposób, że dyrektywa nie wiąże obywateli Państw członkowskich, ponieważ jest to akt kierowany do Państw Członkowskich. Państwa na podstawie tych dyrektywy obowiązane są ułożyć treść swoich ustaw, które są implementacją dyrektywy w taki sposób, żeby przepisy wewnętrzne odpowiadały treściom zawartym w dyrektywie.
Poziom uogólnienia tych dyrektyw jest bardzo różny, w związku z czym praktyka jest również zróżnicowana. Otóż obywatel nie może przed organem administracji państwowej czy przed sądem powoływać się na artykuły z dyrektywy (z wyjatkami gdy dyrektywa spełnia ścisłe wymogi), gdyż musi się stosować do przepisu ustawowego.