Z dniem 31 stycznia 2013 r. weszło w życie oświadczenie rządowe o wejściu w życie umowy (międzynarodowej) pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Europejską Agencją Kosmiczną w sprawie przystąpienia Polski do Konwencji o utworzeniu Europejskiej Agencji Kosmicznej i związanych z tym warunków, podpisanej w Warszawie dnia 31 lipca 2012 r., oraz Konwencji o utworzeniu Europejskiej Agencji Kosmicznej, sporządzonej w Paryżu dnia 30 maja 1975 r. (Dz.U.2013, poz. 61). Umowa weszła w życie już 19 listopada 2012 r., jednakże teraz dopiero to ogłoszono. Tym samym Polska przystąpiła do Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Europejska Agencja Kosmiczna (ESA – European Space Agency) jest jedną z głównych agencji kosmicznych na świecie. Członkostwo w ESA umożliwi polskim instytutom i firmom pełen udział w europejskich projektach w sferze badań i przemysłu kosmicznego. Polska z chwilą przystąpienia do ESA uzyskuje wszystkie uprawnienia kraju członkowskiego, m.in. pełny dostęp do wszystkich programów ESA czy dostęp do funduszy europejskich przekazywanych do ESA na realizację uzgodnionych projektów. Polska, nie będąc dotychczas członkiem ESA, nie mogła efektywnie odzyskiwać znacznej części wnoszonych do Unii Europejskiej i EUMETSAT (Europejska Organizacja Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych – PAP)składek. W praktyce nie uczestniczyła też więc w konkursach w ramach 7. Programu Ramowego, w tym w konkursach na budowę segmentu kosmicznego GMES (europejski program monitorowania Ziemi – PAP) i w budowie systemu nawigacyjnego GALILEO.
Głównym powodem wahań polskiego rządu w sprawie przystąpienia do agencji była wysokość składki członkowskiej w ESA. Jako członek Agencji Polska będzie musiała wpłacać coroczną składkę obowiązkową, wyliczaną w oparciu o wielkość dochodu narodowego netto. Wyniesie ona około 19,2 mln euro. Polska będzie wnosiła też tzw. składkę opcjonalną, której wysokość zależy od deklaracji danego kraju. Wysokość składki opcjonalnej rząd chce utrzymać na poziomie 50 proc. składki obowiązkowej. Wraz ze wstąpieniem do ESA Polska będzie musiała również wpłacić jednorazową „opłatę wstępną” za pozyskanie prawa współwłasności infrastruktury ESA. Opłata ta wyniesie 11,1 mln euro i będzie płatna w czterech ratach rocznych.
Większość składek wróci jednak do Polski ponoć w postaci kontraktów dla przemysłu i jednostek naukowo-badawczych. Stanie się tak dzięki zasadzie zrównoważonego zwrotu geograficznego, stosowanej przez ESA wobec swoich członków.
Siedziba agencji znajduje się w Paryżu. Agencja powstała w 1975 r. z połączenia dwóch organizacji: Europejskiej Organizacji Badań Kosmicznych (ESRO) i Europejskiej Organizacji Rozwoju Rakiet Nośnych (ELDO). ESA prowadzi liczne misje sond kosmicznych i wystrzeliwuje satelity okołoziemskie. Posiada kosmodrom w Gujanie Francuskiej, który należy do najkorzystniej położonych tego typu obiektów na świecie. Wyszkoliła też własnych astronautów, którzy biorą udział w misjach do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Opracowała automatyczny pojazd transportowy ATV, który służy do dostawy zaopatrzenia na stację ISS. We współpracy z NASA europejska agencja realizuje także m.in. misję Cassini-Huygens (sonda badająca Saturna i jego księżyce). We własnym zakresie ESA operuje też sondami kosmicznymi takimi jak Mars Express (badania Marsa), Venus Express (badania Wenus) oraz posiada satelity obserwujące Ziemię. Dla Unii Europejskiej buduje system nawigacji satelitarnej G.
Celem Agencji jest zapewnianie i promowanie, wyłącznie dla celów pokojowych, współpracy pomiędzy państwami europejskimi w zakresie badań i technologii kosmicznych oraz ich zastosowań w kosmosie z zamiarem ich wykorzystania dla celów naukowych oraz dla operacyjnych systemów użytkowych:
a. poprzez opracowanie i wdrażanie długoterminowej europejskiej polityki kosmicznej, poprzez określanie celów kosmicznych dla Państw Członkowskich oraz poprzez uzgadnianie polityk Państw Członkowskich w odniesieniu do innych państwowych i międzynarodowych organizacji i instytucji;
b. poprzez opracowanie i wdrażanie działań i programów dotyczących przestrzeni kosmicznej;
c. poprzez koordynację europejskiego programu kosmicznego i programów narodowych oraz integrację tych ostatnich stopniowo i tak kompletnie jak to możliwe w europejski program kosmiczny, zwłaszcza w kwestii rozwoju satelitów użytkowych;
d. poprzez opracowanie i wdrażanie polityki przemysłowej odpowiedniej do jej programu oraz propozycje spójnej polityki przemysłowej dla Państw Członkowskich.
Łukasz Mizera – radca prawny
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl, pl.wikipedia.org