Poświadczenie dziedziczenia

Do marca 2009 r. wizyta w sądzie była jedynym sposobem potwierdzenia praw do spadku. Sąd właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego przeprowadzał postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Obecnie do potwierdzenia przejścia prawa do spadku z osoby zmarłego na konkretne osoby wystarczy wizyta w kancelarii notarialnej. Notariusz sporządza akt notarialny stwierdzający poświadczenie dziedziczenia. Dokument ten ma taką samą moc prawną jak prawomocne, sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Taki akt może sporządzić każdy notariusz, bez względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy.
Jednak by uzyskać notarialne poświadczenie muszą być spełnione następujące warunki:
w kancelarii notarialnej pojawiają się wszystkie osoby, które możemy wziąć pod uwagę jako spadkobierców testamentowych i ustawowych,
nie mogą istnieć pomiędzy nimi żadne spory; muszą być zgodni, co do podziału spadku (gdy spadkobiercy sprzeczają się w tej sprawie, to spór rozstrzyga się na drodze sądowej),
otwarcie spadku musiało nastąpić po 1 lipca 1984 roku (otwarcie następuje z chwilą śmierci spadkodawcy).
Postępowanie u notariusza obejmuje trzy etapy, które mają miejsce podczas jednej wizyty. Wcześniej notariusz informuje, jakie dokumenty należy ze sobą zabrać, są to m.in.: akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców, testament.
Pierwszy etap to spisanie protokołu dziedziczenia, w którym biorą udział wszystkie zainteresowane osoby. Najważniejszym elementem protokołu jest zamieszczenie w nim zgodnego żądania poświadczenia złożonego przez wszystkich spadkobierców ustawowych i testamentowych. O obowiązku ujawnienia wszelkich okoliczności objętych treścią protokołu (m.in.: potwierdzenia, że nie toczy się postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku) oraz o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań należy ich pouczyć. Jeżeli notariusz ma dokonać poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu, dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia, a następnie sporządza protokół. Do protokołu dołącza się wszystkie dokumenty, które strony musiałyby przedstawić na rozprawie sądowej.
Drugi etap czynności to sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Jest to możliwe, jeżeli nie ma wątpliwości co do osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku. Akt poświadczenia dziedziczenia powinien być podpisany przez wszystkich biorących udział w spisywaniu protokołu dziedziczenia. Wskazuje spadkobierców, którym przypadł spadek, tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku.
Trzeci, ostatni etap to zarejestrowanie aktu poświadczenia dziedziczenia w elektronicznym rejestrze prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną. Do rejestru mają dostęp wszyscy, ma on charakter publiczny, dlatego ujawniane są tylko podstawowe informacje: o spadkodawcy, o dacie i miejscu jego zgonu, o sporządzeniu aktu przez konkretnego notariusza. Z rejestru zatem nie będzie można się dowiedzieć, kto odziedziczył spadek i w jakich częściach.
Następnie spadkobierca zgłasza spadek w urzędzie skarbowym.