Patent jest formą ochrony wynalazku. Przyznaje on wynalazcy prawo wyłączności oraz w pewnym sensie monopol na korzystanie z wynalazku, na czas trwania patentu. W naszym kraju patent ważny jest do 20 lat, a następnie wynalazek przechodzi do użytkowania jako tzw. domena publiczna. Dokument patentowy wydawany jest przez urząd. Uzyskanie prawa patentowego wymaga przejścia umiarkowanie skomplikowanego procesu. Jest on opisany w prawie polskim w bardzo szczegółowy sposób. Komplikacje pojawiają się również jeśli chcielibyśmy uzyskać tego rodzaju zabezpieczenie na szerszym rynku europejskim.
Według polskiej ustawy z 30 czerwca 2000 roku o Prawie własności przemysłowej patent określa się jako: „prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczpospolitej Polskiej.”
Zgodnie z nią również zgłoszenie powinno obejmować:
- podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego
- opis wynalazku ujawniający jego istotę
- zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe
- skrót opisu.
Zgłoszenie wynalazku powinno także zawierać rysunki, jeżeli są one niezbędne do jego zrozumienia.
Jednym z formalnych wymogów jest również konieczność uiszczenia opłaty. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku przez urząd, wynalazkowi ostaje nadany odpowiedni numer, natomiast po upływie 18 miesięcy od zgłoszenia jest on publikowany w Biuletynie Urzędu Patentowego.
Można również ubiegać się o przyznanie tzw. patentu europejskiego, co z kolei wymaga pomyślnego zaakceptowania zgłoszenia wynalazku przez Europejski Urząd Patentowy. Funkcjonowanie patentu europejskiego zapoczątkowała podpisana w Monachium konwencja o udzieleniu patentu europejskiego z 5 października 1973 r. (European Patent Convention), która obowiązuje również Polskę. Europejski patent nadaje takie same prawa jego właścicielowi na terenie wszystkich „umawiających się” państw, jakie otrzymał on na terenie swojego kraju. W przypadku naruszenia tego prawa postępuje się zgodnie z zasadami panującymi w danym państwie. Europejska procedura udzielania patentu prowadzona jest oczywiście w jednym z trzech języków urzędowych (angielskim, niemieckim, francuskim). Jeżeli w państwach „umawiających się” używa się innego z wymienionych języków przewiduje się pewne ułatwienia w tym zakresie, także w odniesieniu do opłat. Cały proces może trwać od około 3 do 5 lat od złożenia wniosku. Zwykle jest on podzielony na 2 etapy: pierwszy to tzw. badanie formalne i sporządzanie sprawozdania, drugi obejmuje badanie pełne. Okres trwania patentu europejskiego jest tożsamy z czasem trwania na terenie RP i wynosi również 20 lat.