Ustawodawca nałożył na sąd, organy ścigania konkretne ramy czasowe, w których mają czas na znalezienie oraz ukaranie sprawcy przestępstwa. Zgodnie z regulacją przyjętą w Kodeksie Karnym karalność przestępstw po upływie określonego czasu ustaje.
Bieg terminu przedawnienia zaczyna się od momentu popełnienia przestępstwa. Zgodnie z ogólnymi przepisami przestępstwo jest popełnione w momencie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany.
W wypadku gdy dokonanie przestępstwa zależy od powstania określonego w ustawie skutku, wówczas bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w momencie nastąpienia skutku.
Karalność czynu na gruncie prawa polskiego ustaje po upływie określonego ustawowo okresu czasu. Długość okresu po jakim dochodzi do przedawnienia zależy w dużej mierze od tego czy dane przestępstwo klasyfikowane jest jako zbrodnia, występek, a także od tego jaką karę przewidział ustawodawca za popełnienie danego czynu.
Zgodnie z treścią art. 101 Kodeksu Karnego do przedawnienia przestępstwa dochodzi w momencie gdy od czasu jego popełnienia upłynęło odpowiednio:
- 30 lat – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
- 20 lat – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,
- 15 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,
- 10 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,
- 5 lat – gdy chodzi o pozostałe występki.
Zasadą jest iż dłuższe terminy przedawnienia przypisane są cięższym przestępstwom, natomiast krótsze terminy związane są z łagodniejszymi czynami.
W przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, jak stanowi art. 101 par. 2 K.K. Karalność przestępstwa ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
W Polskim ustawodawstwie umieszczono także przestępstwa, co do których nie ma zastosowania instytucja przedawnienia. Do tej kategorii zalicz się zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne. Ponadto nie stosuje się także przedawnienia do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Przedawnienie następuje z mocy prawa. Przedawnienie karalności bezpośrednio wpływa na prowadzenie postępowania, powoduje zakaz wszczęcia postępowania, a także konieczność umorzenia postępowania już wszczętego w sprawie przestępstwa, które się przedawniło. Nie można mówić o przedawnieniu przestępstwa na wniosek strony czy też organu.