Postępowania sądowoadministracyjne – to postępowanie przed sądami administracyjnymi, którego przedmiotem jest sprawa sądowoadministracyjna, więc to postępowanie w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których stosuje się przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z mocy przepisów szczególnych.
Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego jest sprawa sądowoadministracyjna, czyli: sprawa z zakresu kontroli (to zasadniczy obszar funkcjonowania sądów administracyjnych) oraz inna sprawa, z mocy przepisów szczególnych (art. 3 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – p.p.s.a.) podlegająca przepisom ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – czyli ujęcie sprawy w dwóch płaszczyznach. Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej wyznacza właściwość rzeczową sądów administracyjnych.
Sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej (pierwsza płaszczyzna):
1. To pojęcie normatywne, jednakże względnie ograniczone, bowiem kontroli podlegają jedynie działania wskazane w ustawie (art. 3 § 2 p.p.s.a.); nie każde więc zachowanie organu administracji publicznej jest objęte kontrolą sądową; nie ma takiej możliwości, by sąd administracyjny kontrolował każdy typ działalności administracji. Pewne przejawy działalności będą kontrolowane jedynie „pośrednio” – drobne czynności, kontrolowane przy okazji kontroli działania końcowego;
2. Mimo formuły o kontroli „działalności” wskazującej na kontrolę aktywności, kontroli podlega także bezczynność organów w sprawach indywidualnych (art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.), tj. zaniechanie; tylko bezczynność w sprawach indywidualnych, gdy organ nie wykonuje czynności w sprawach indywidualnych;
„Inna sprawa” – gdy sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach, np.
– art. 4 Ustawy z dnia 28 stycznia 2004 r. Prawo prasowe
1. Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności.
2. (skreślony)
3. W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy.
4.Odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.
– skarga od decyzji prezesa NIK o przeniesieniu pracownika wykonującego czynności kontrolne do jednostki organizacyjnej NIK w innej miejscowości.
Niektórych czynności nie wykonuje podmiot administrujący – decyzja prezesa NIK-u to nie jest decyzja administracyjna. NIK i Prezes NIKu to nie jest struktura władzy wykonawczej.
To w szerokim znaczeniu podmiot ochrony prawnej, ale nie można go umieścić w strukturze administracji publicznej.
– od orzeczenia oraz postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne policjantowi przysługuje skarga do sądu administracyjnego;
Postępowania dyscyplinarne to też swoista sfera, często posiłkowo stosuje się do niej Kodeks Postępowania Karnego, a sam rezultat, jeżeli tak stanowi przepis szczególny, podlega, ze względu na rolę osoby poddanej postępowaniu dyscyplinarnemu, kontroli sądowej.
– jeden z najnowszych przykładów – ustawa ze stycznia 2009 r. o koncesji na usługi – tu mamy do czynienia ze swoistą skargą na umowę koncesyjną. Przepis mówi, że podmiot, którego interes prawny na skutek zawarcia takiej umowy doznał uszczerbku, może wnieść skargę do sądu administracyjnego – przedmiotem skargi jest sama czynność zawarcia umowy koncesyjnej; tu akt o charakterze dwustronnym, podobny do aktów prawa cywilnego;
– do zachowania się innych podmiotów pełniących funkcje publiczne, a nie będących organami administracji publicznej, zawsze jeżeli przepis szczególny tak stanowi, stosować będziemy przepisy o kontroli sądowo- administracyjnej z ustawy Ppsa.