Właściwość rzeczowa – ustalamy ją zawsze na podstawie odrębnych przepisów, Kodeks Postępowania Administracyjnego tej właściwości nie reguluje.
Właściwość miejscowa.
KPA reguluje problem właściwości miejscowej. W art. 21 KPA wskazuje dwie kategorie zasad ustalania właściwości miejscowej (zasady I i II stopnia). Powinniśmy dążyć do ustalenia zgodnie z zasadami I stopnia (jeśli strona zmieni miejsce zamieszkania w czasie trwania postępowania, to organ który stał się niewłaściwy przekazuje organowi właściwemu):
§ 1. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się:
1) w sprawach dotyczących nieruchomości – według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,
2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,
3) w innych sprawach – według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju – według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.
§ 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w § 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca – do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.
KPA nie posługuje się pojęciem zameldowania, tylko zamieszkania, więc musimy się tutaj posługiwać prawem cywilnym. Nie tylko tutaj pojawia się problem właściwości, ale także pojawia się on przy doręczeniu. Doręcza się w miejscu zamieszkania. W tych sytuacjach, w których organ administracji wszczyna postępowanie z urzędu, to kierowanie się adresem zameldowania może nie przynieść rezultatu, bo wtedy takie doręczenie będzie doręczeniem nieskutecznym. Nagminna praktyka jest taka w administracji, organ wysyła wezwanie na adres zameldowania, awizo dwukrotnie nie jest odebrane, przychodzi zwrotka „nie podjęto w terminie” i organ uważa, że wszystko jest w porządku i postępowanie zostało skutecznie wszczęte. Występuje taki pogląd, iż doręczenia zastępcze nie powinny mieć miejsca przy podejmowaniu pierwszej czynności w sprawie wszczynanej z urzędu. Jeśli doręczamy zastępczo, to naruszamy prawo strony do udziału w postępowaniu, a jest to zasada fundamentalna. Musi być najpierw zawiązany tzw. węzeł procesowy, aby można było stosować art. 44 KPA o doręczeniach zastępczych:
§ 1. W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43:
1) poczta przechowuje pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej – w przypadku doręczania pisma przez pocztę,
2) pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) – w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ.
§ 2. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia w miejscu określonym w § 1, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.
§ 3. W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie, o którym mowa w § 2, pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia.
§ 4. Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.
Doręczenia nieskuteczne uważa się za doręczenia niebyłe.
