Skarga na funkcjonariusza publicznego

Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej każdy ma prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych. Zasady realizacji tego prawa określa kodeks postępowania administracyjnego w dziale XVIII – Skargi i Wnioski.
Skarga stanowi instrument kontroli wykonywania władzy publicznej i dysponowania środkami o charakterze publicznym przez powołane do tego organy, a także ich pracownicy, a więc także funkcjonariusze publiczni.
Funkcjonariuszami publicznymi są osoby wyraźnie wymienione w przepisach prawa w szczególności zaś w definicji legalnej tego pojęcia z art. 115 § 13 k.k., czyli m. in. Prezydent RP, posłowie i senatorowie, sędzia prokurator, funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych
Skargę na funkcjonariusza publicznego należy wnieść do organu właściwego, a więc takiego którego dany funkcjonariusz jest pracownikiem, bądź któremu podlega ze względu na jego terenowy zakres działania (katalog podmiotów właściwych w art 229 k.p.a. oraz ustawach szczególnych). Jeżeli dany organ nie jest właściwy do rozpatrzenia skargi ma obowiązek w terminie maksymalnie do dni przekazać skargę do organu właściwego i zawiadomić o tym skarżącego, bądź wskazać mu właściwy organ. Podobny jest tryb działania w przypadku skargi odnoszącej się do działania więcej niż jednego podmiotu, albowiem organ rozpoznaje tylko sprawy, co do których jest on właściwy.
Ustawodawca zobowiązuje każdy organ działający w imieniu publicznym do stworzenia odpowiedniej jednostki do przyjmowania skarg i wniosków, lub wyznaczenia do tego odpowiedniego pracownika. Miejsce takie lub osoba powinny być oznaczone w widocznym miejscu w siedzibie danej jednostki.
Wniesienie skargi może nastąpić pisemnie, telegraficznie lub telefaksem, pocztą elektroniczną, a także ustnie do protokołu. Sama skarga nie musi spełniać szczególnych formalnych wymogów, gdyż jest oceniana według zawartej w niej treści, powinna jednak zawierać zarzut wadliwej działalności organu np. na zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie przez pracowników, biurokratyczne załatwianie spraw. Ponadto powinna być oznaczenia imieniem i nazwiskiem oraz adresem osoby składającej pismo, bądź danymi osoby, której imieniu składane jest pismo, inaczej dana skarga nie zostanie rozpatrzona. W przypadku, gdy nie można ustalić przedmiotu wniosku właściwy podmiot wzywa się wnoszącego skargę do złożenia, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania, wyjaśnienia lub uzupełnienia, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie skargi bez rozpoznania.
Skargę na funkcjonariusza rozpoznaje właściwy organ, ewentualnie organ niższego stopnia, o ile nie zawiera ona zarzutów odnoszących się do jego działalności, albo bezpośredni przełożony funkcjonariusza. Treść skargi ocenia się według jej treści zatem, może on spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego, bądź być uznana za środek odwoławczy w toczącym się postępowaniu, o ile została złożona przez uprawnioną osobę. Organ może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające co do zarzutów skargi., powinien jednak załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca i zawiadomić skarżącego o sposobie jej załatwienia.
Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi powinno zawierać: oznaczenie organu, od którego pochodzi, wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona, oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi. Zawiadomienie o odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o możliwości podtrzymania poprzedniego stanowiska, jeżeli skarżący ponownie wniesie skargę, na tych samych okolicznościach, o których organ stwierdził, że nie czynią skargi zasadną.