Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia zaliczana jest do nadzwyczajnych środków odwoławczych, które przysługują stronie w ramach postępowania cywilnego. Kwestię tą reguluje art. 4241 – 42412 kpc. Skarga ta służy zaskarżeniu prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Stwierdzające naruszenie prawa orzeczenie uzyskane na podstawie skargi umożliwia następnie dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną wydaniem prawomocnego orzeczenia.
Orzeczenie uznaję się za niezgodne z prawem, gdy jest sprzeczne z przepisami. Ta sprzeczność powinna być niewątpliwa.
Skargi nie można wnieść:
- od wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną,
- od orzeczeń Sądu Najwyższego
Kompetencję do wniesienia skargi posiada strona postępowania, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Prokurator Generalny.
Elementy składowe skargi:
- oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części,
- przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie,
- wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny (bardzo ważne – musimy podać przepis i napisać, dlaczego został naruszony. Warto skorzystać z komentarza do ustawy),
- uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy,
- wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe,
- wniosek o stwierdzenie niezgodności wyroku z prawem.
Skargę można oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Jako podstawa skargi nie mogą zostać przywołane zarzuty dotyczące oceny dowodów oraz ustaleń faktycznych.
Postępowanie w sprawie skargi toczy się przed Sądem Najwyższym, dlatego też została ona obciążona przymusem adwokackim.
Osoba chcąca wnieść skargę ma na to 2 lata od momentu uprawomocnienia się wyroku który chce zaskarżyć. Skargę składa się za pośrednictwem Sądu, który wydał wyrok. Następnie po wstępnym zbadaniu, czy skarga została sporządzona prawidłowo, sąd przekazuję skargę do Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy może:
- odrzucić skargę,
- oddalić skargę,
- stwierdzić, że orzeczenie jest w zaskarżonym zakresie niezgodne z prawem.
Gdy sąd stwierdzi niezgodność, możemy dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa. Mamy na to 3 lata od orzeczenia w sprawie niezgodności.
