Ustawa antykryzysowa (tak jest potocznie zwana) jest to ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. 2009, Nr 125, poz. 1035 z późn. zmianami). Ustawa ta weszła w życie 22 sierpnia 2009 r. Określała ona zasady przedłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy, ustalania indywidualnego rozkładu czasu pracy pracownika, obniżania wymiaru czasu pracy oraz ograniczenia w zatrudnianiu pracownika na podstawie umów o pracę na czas określony, przyznawania, wypłaty i zwrotu świadczeń finansowanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, przyznawania, wypłaty i zwrotu środków na dofinansowanie kosztów szkoleń i studiów podyplomowych pracowników oraz na wypłatę stypendiów dla pracowników finansowanych ze środków Funduszu Pracy (art. 1 Ustawy). Stosowało się ją jedynie dla przedsiębiorców, u których wystąpiły skutki kryzysu.
Czy ta ustawa jeszcze obowiązuje ? – nie (przestała obowiązywać w dniu 31 grudnia 2011 r.) i w związku z tym nie obowiązuje ona w zakresie terminowych umów o pracę, choć w tym obszarze może ona wywoływać jeszcze skutki. Według art. 34 Ustawy przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy, indywidualny rozkład czasu pracy pracownika, obniżony wymiar czasu pracy oraz ograniczenia w zatrudnianiu pracownika na podstawie umów o pracę na czas określony stosowało się jedynie do 31 grudnia 2011 r. (czyli do dnia wygaśnięcia obowiązywania Ustawy). Do tego terminu również obejmowało się pracownika przestojem ekonomicznym. Dobrodziejstwem dla przedsiębiorców (dotkniętych przez skutki kryzysu ekonomicznego) były właśnie zapisy ustawy zawieszające stosowanie art. 251 Kodeksu Pracy (KP) stanowiącego, że w przypadku zawarcia przez pracodawcę dwóch umów terminowych z pracownikiem, trzecia umowa zawierana w tym trybie musi być umową zawartą na czas nieokreślony, jeśli pomiędzy zawarciem każdej z umów nie ma więcej niż 1 miesiąca przerwy. Od 1 stycznia 2012 r. zatem ten przepis znów się stosuje do powyższych przedsiębiorców, ale na trwające jeszcze stosunki pracy mogą mieć wpływ przepisy ustawy antykryzysowej. A wszystko przez niedoprecyzowanie ustawy i niejasności wynikłe z jej stosowania. Sprawia to teraz ogromne problemy czy kolejna umowa o pracę ma być zawarta na czas określony czy nieokreślony. Zgodnie z ograniczeniami Ustawy (art. 13) okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie mógł przekraczać 24 miesięcy (z tymże tu przerwa mogła wynosić 3 miesiące). Ponadto na podstawie przepisów art. 34 i 35 Ustawy do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 22 sierpnia 2009 r. nie stosowało się art. 251 KP (do tych umów miał zastosowanie art. 13 Ustawy), a trwających już w dniu 1 stycznia 2012 r. stosuje się art. 251 KP. Zastrzeżenie jeszcze było takie, że jeżeli termin rozwiązania umowy o pracę na czas określony, zawartej przed dniem wejścia w życie Ustawy (22 sierpnia 2009 r.), przypada po dniu 31 grudnia 2011 r., umowa rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta.
Jak więc wybrnąć z powyższej sytuacji i które przepisy będą miały zastosowanie, tzn. czy zawierać umowę na czas określony czy nieokreślony ? Zależy to od terminów zawarcia i zakończenia umów na czas określony. Jeśli umowa była zawarta przed 22 sierpnia 2009 r., a data jej zakończenia przypadała po 31 grudnia 2011 r., to wówczas umowa jest wliczana na zasadach ogólnych zgodnie z art. 251 KP do liczby umów. A jeśli umowa była zawarta też przed 22 sierpnia 2009 r., ale zakończono ją do 31 grudnia 2011 r., to wówczas stosowało się ustawą antykryzysową (łączny okres trwania umów mógł wynosić maksymalnie 24 miesiące według art. 13 Ustawy). Podobnie, tak jak w przypadku wymienionym w zdaniu poprzednim, ustawę antykryzysową stosuje się, jeżeli umowę o pracę zawarto pomiędzy 22 stycznia 2009 r. a 31 grudnia 2011 r., a zakończono ją do 31 grudnia 2011 r. Wreszcie na zasadach ogólnych, czyli zgodnie z limitem określonym w art. 251 KP traktujemy umowy o pracę na czas określony zawarte między 22 stycznia 2009 r. a 31 grudnia 2011 r. z terminem zakończenia po 31 grudnia 2011 r. oraz te zawarte po 31 grudnia 2011 r., z tymże odnośnie umów zawartych do 31 grudnia 2011 r. (a trwających w dniu 1 stycznia 2012 r.) umowa jest traktowana jako pierwsza zawarta na czas określony.
Łukasz Mizera
radca prawny