Ustalenie pochodzenia dziecka od określonych osób jest ustaleniem pokrewieństwa w pierwszym stopniu (rodzice -dziecko) od którego zależy istnienie innych więzi np. w linii prostej (dziadkowie), w linii bocznej (rodzeństwo) oraz z powinowactwa. Ustalenie pochodzenia jest doniosłe przede wszystkim z uwagi na ustalenie stanu cywilnego człowieka. Pochodzenie od rodziców ustala się na ogół w dzieciństwie, w związku z urodzeniem ustalamy kto jest matką i ojcem określonej osoby.
Stan cywilny jest niepodzielny – co oznacza, że ojcem i matką dziecka może być tylko jeden mężczyzna i jedna kobieta, jeżeli więc istnieje wątpliwość, że matką dziecka nie jest kobieta wpisana do aktu urodzenia, to:
– ustalenie macierzyństwa innej kobiety jest możliwe dopiero po zaprzeczeniu macierzyństwa pierwszej z nich.
– podobnie jeśli istnieje stosunek prawny ojcostwa jednego mężczyzny (domniemanie pochodzenia od męża matki albo w wyniku znania) nie można ustalić ojcostwa innego mężczyzny.
Polski ustawodawca wychodzi z założenia, że matka zawsze jest pewna (mater semper certa est) i w konsekwencji nie reguluje kwestii dochodzenia macierzyństwa
W Polskim prawie funkcjonują trzy instytucje, które mówią o ustaleniu pochodzenia dziecka:
1. Domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa – ex lege – domniemanie prawne – najbardziej rozpowszechniona, gdy dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub 300 dni po jego ustaniu lub unieważnieniu domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki.
2. Uznanie dziecka.
3. Sądowe ustalenie pochodzenia dziecka.
Instytucje powyższe wykluczają się nawzajem.