Art.26.§1.Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
Mówiąc inaczej, stan wyższej konieczności to sytuacja, gdy człowiek stając w obliczu zagrożenia jakiegoś dobra, aby je ratować, musi poświęcić inne dobro, którego jednak wartość jest niższa od wartości dobra ratowanego.
Stan wyższej konieczności to jedna z okoliczności, w których wyłącza się bezprawność czynu.
Co do tej okoliczności wyłączającej bezprawność czynu, musi wystąpić szereg warunków, by móc ją zastosować.
Po pierwsze musi istnieć zagrożenie, czyli niebezpieczeństwo. Zagrożenie to musi być rzeczywiste, czyli występować faktycznie w rzeczywistości. Po drugie niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie. Zagrożenie bezpośrednie występuje bezzwłocznie. Kolejnym warunkiem dotyczącym zagrożenia jest to, że musi być ono skierowane przeciwko dobru chronionemu przez prawo. Dobrami takimi są np. życie, zdrowie, mienie.
Niebezpieczeństwo w przypadku stanu wyższej konieczności może pochodzić od człowieka, zwierzęcia lub poprzez działanie sił natury.
Przy tej okoliczności wyłączającej bezprawność muszą być spełnione dwie zasady:
- zasada subsydiarności– poświęcenie jednego dobra w celu uratowania dobra drugiego musi być jedynym wyjściem; dla ratującej osoby nie może być innego alternatywnego rozwiązania;
- zasadą proporcjonalności– dobro ratowane musi przedstawiać wartość wyższą niż dobro poświęcone.
Działanie w ramach stanu wyższej konieczności powoduje, że wyłączona jest bezprawność czynu, zatem osoba taka działa legalnie. W konsekwencji postępowanie wobec sprawcy czynu działającego w stanie wyższej konieczności powinno zostać umorzone, a w etapie postępowania przed sądem powinien zostać wydany wyrok uniewinniający.
W przypadkach, gdy nie zostały spełnione zasady stanu wyższej konieczności, sprawca czynu podlega karze za przestępstwo, jeżeli popełniony przez niego czyn jest przestępstwem.