Świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.
W prawie rzymskim jeszcze było „znoszenie” ale teraz to się mieści w pojęciu zaniechania. Świadczenie spełniane jest przez dłużnika po to żeby zaspokoić interes wierzyciela. W jaki sposób – to zależy od źródła zobowiązania. Świadczenie zawsze jest zdarzeniem prawnym. Czy jest to czynność faktyczna czy prawna, zależy od konkretnej sytuacji. Na przykład jeśli spełnienie świadczenie wynika z umowy przedwstępnej, to świadczenie polegać będzie na dokonaniu określonej czynności prawnej. Jeżeli polega na wydaniu rzeczy, to przybiera postać czynności faktycznej. Czasem źródło zobowiązania jest nieprecyzyjne. Jeśli sposób spełnienia świadczenia nie wynika z treści czynności prawnej, możemy sięgać do przepisów, które regulują sposób spełnienia świadczenia, tak jak jest np. w przypadku deliktów. Jeśli umowa nie określa, odwołujemy się do przepisów, czasami również do zwyczajów, głównie w stosunkach między przedsiębiorcami. Tu zwracam uwagę, że nie jest wykluczone, że o treści świadczenia przesądzi osoba trzecia. Można zawrzeć takie postanowienie, że o tym, jaki to będzie obowiązek zadecyduje wskazana osoba. Jakość świadczenia nie jest też kwestią do końca jasną. Kodeks Cywilny (KC) podkreśla, że jak nie ma wskazówek co do jakości, to jakość średnią należy przyjąć. Obowiązek spełnienia świadczenia spoczywa na dłużniku, ale to nie znaczy to, że musi być osobiście spełnione. Zasadą jest, że dłużnik nie ma obowiązku osobistego spełnienia świadczenia. Tylko, gdy z treści czynności prawnej bądź ustawy wynika, że ma osobiście spełnić świadczenia, wierzyciel może domagać się osobistego spełnienia świadczenia. Ustawa rzadko to wskazuje. Przykład – ograniczenie innych osób art. 106 KC – kiedy pełnomocnik może posłużyć się substytutem, umowa zlecenia – art. 738 KC – wyjątkowe okoliczności, kiedy zleceniobiorca może powierzyć wykonanie powierzonych mu czynności innej osobie; art 840 KC dotyczący przechowania – wyjątkowe sytuacje, w których można przekazać przedmiot innej osobie.
Obowiązek osobistego świadczenia może wynikać z właściwości świadczenia. Z reguły, gdy wartość świadczenia zależy od tego, kto je wykonał. Dotyczy to w szczególności różnego rodzaju dzieł artystycznych. Dla osoby zamawiającej ma to znaczenie kto dzieło wykonuje. Można w takich umowach domagać się osobistego świadczenia. Art. 356 KC to trzy wyjątkowe przypadki. Tylko wtedy wierzyciel może domagać się osobistego spełnienia świadczenia.
Stosunkowo niedawno w 2003 r. wprowadzono ograniczenia w posługiwaniu się podwykonawcami w realizacji umów o roboty budowlane. To istotny przypadek ograniczenia posługiwania się innymi podmiotami. Nie jest swobodne. Musi się na to zgodzić inwestor – ponosi wtedy odpowiedzialność za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcom, w sytuacji gdyby wykonawca główny się nie rozliczył. Taki instrument, który ma chronić podwykonawców przed nieuczciwością głównego wykonawcy, kosztem inwestora, który czasem może płacić dwa razy to samo.
Świadczenia niemożliwe.
Rozróżnienie jest w KC na niemożliwość pierwotną oraz następczą.
Pierwotna to taka która istniała od samego początku i która powoduje nieważność umowy. Art. 387 KC – umowa o świadczeni niemożliwe jest nieważna. Niemożliwość ma być obiektywna, czyli nikt nie może. Nie jest to niemożność, ani niemożliwość subiektywna. Jeśli konkretny kontrahent nie mógł czegoś spełnić, to nie jest to niemożliwość w rozumieniu art. 387 KC.
Od tej niemożliwości pierwotnej odróżniamy niemożliwość następczą. Tzn także, która pojawia się po powstaniu zobowiązania – art 475 KC – konsekwencje uzależnione są od okoliczności i kto za nie odpowiada. Jeśli dłużnik za nie odpowiada, to mamy do czynienia z niespełnieniem zobowiązania. Jeśli nie ponosi odpowiedzialności, to zobowiązanie wygasa.
Zobowiązania przemienne z art. 365 KC
Treść zobowiązania może opierać się na założeniu, że dłużnik może się uwolnić poprzez spełnienie jednego z kilku świadczeń. Obowiązek dłużnika może być alternatywny. Kto dokonuje wyboru świadczenia zgodnie z art. 365 KC ? – zasadniczo wybór należy do dłużnika, ale z okoliczności, treści, ustawy, może wynikać że wierzycielowi bądź osobie trzeciej. Z tego przepisu wynika alternatywne określenie przedmiotu świadczenia.