Państwa członkowskie zasiadające w Radzie Unii Europejskiej, dzieląc swe kompetencje z Parlamentem Europejskim, pełnią niemałą rolę prawotwórczą. Aby rozporządzenie, dyrektywa, czy inny akt prawny o charakterze wiążącym został przyjęty, niezbędne jest zastosowanie określonych procedur legislacyjnych.
- Procedura zgodnej opinii zakłada, iż dany akt może zostać zatwierdzony jedynie w przypadku, gdy Rada Unii Europejskiej uzyska bezwzględne poparcie Parlamentu Europejskiego. Oznacza to, że Rada nie posiada mocy ustawodawczej bez zgody Parlamentu. Początkowo, procedura ta stosowana była jedynie dla zawierania umów o stowarzyszeniu oraz dla analizowania wniosków o przystąpienie do Wspólnoty Europejskiej. Obecnie jej kompetencje zostały poszerzone i znajduje ona zastosowanie również w innych dziedzinach. Są to takie aspekty jak: wzmocniona współpraca, zadania specjalne Europejskiego Banku Centralnego, zmiana statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych, fundusze strukturalne i fundusze spójności, a także kwestie związane pogwałceniem praw człowieka.
- Procedura współdecyzji uznawana jest za najważniejszą procedurę legislacyjną Unii Europejskiej. Wprowadzona została na mocy Traktatu o Unii Europejskiej. Weto Parlamentu nie ma tu mocy blokującej ustawy. W przypadku braku zgody bowiem, powstaje komitet pojednawczy, którego zadaniem jest utworzenie jednolitego tekstu, zyskującego akceptację zarówno Parlamentu, jak i Rady Unii. Procedura ta ma bardzo szerokie zastosowanie. Można tu wymienić kwestie społeczne (jak przeciwdziałanie dyskryminacji z przyczyn płci, rasy lub pochodzenia etnicznego, religii lub przekonań, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej; swoboda przemieszczania się i pobytu; ubezpieczenie społeczne pracowników migrujących), kwestie dotyczące transportu, dróg transeuropejskich, współpracy celnej, edukacji, kultury, zdrowia publicznego, czy ochrony konsumenta.
- Procedura współpracy instytucjonalnej w odróżnieniu od procedury współdecyzji nie przewiduje powołania komitetu mediacji, gdyż mimo iż Parlament może wprowadzić zmiany w proponowanej ustawie, jej zatwierdzenie zależy od Rady Unii Europejskiej. Kwestie rozpatrywane tą drogą dotyczą: zasad dla procedury wzajemnego nadzoru, zakazu dostępu do instytucji finansowych, zakazu brania na siebie zobowiązań przez Państwa Członkowskie, a także środków harmonizacji dotyczących obiegu monet.