Upadłość konsumencka – wykonanie planu spłaty przez dłużnika

Wykonywanie planu spłaty jest uregulowane w art. 4919 – 49112 ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze.
W okresie wykonywania planu spłaty nie może zadłużać się, zbywać, obciążać rzeczy posiadanych przez siebie ani w inny sposób doprowadzać do uszczuplenia swojego majątku. Może jedynie zaciągać zobowiązania, jeśli jest to niezbędne dla swojego utrzymania, jak i osób względem ciąży na nim obowiązek utrzymania (także alimentacyjny) – z wyjątkiem jednak zakupów na raty bądź z odroczonym terminem płatności.
Do obowiązków upadłego dłużnika w czasie wykonywania planu spłaty należy składanie corocznie sprawozdania do końca kwietnia z jego wykonania. W sprawozdaniu dłużnik wykazuje osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe, ale tylko o wartości przekraczającej wysokość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie jest to 2634 zł). Dłużnik ma obowiązek dołączyć do sprawozdania także kopię swojego rocznego zeznania podatkowego.
W przypadku, gdy dłużnik nie ma możliwości wywiązania się z obowiązków planu spłaty z powodów jakichś nietrwałych przeszkód (choroba, przymusowy wyjazd za granicę itp.), to wówczas sąd postanowieniem przedłuży termin spłaty lub zmieni wysokość poszczególnych płatności, jednak na okres nie dłuższy niż 2 lata. W przypadku, gdy sytuacja majątkowa upadłego uległa istotnej poprawie (ale nie z powodów uzyskiwania przez niego wyższego wynagrodzenia za pracę czy wyższych dochodów z działalności zarobkowej), to sąd na wniosek każdego z wierzycieli zmieni plan spłaty poprzez podwyższenie kwot przypadających wierzycielom (w sytuacji np. otrzymania spadku lub darowizny przez dłużnika).
Uchylenie planu spłaty jednocześnie z umorzeniem postępowania upadłościowego przez sąd może nastąpić w sytuacji, gdy upadły:
a)nie wykonuje obowiązków wynikających z planu spłaty – na wniosek każdego z wierzycieli po przeprowadzeniu rozprawy
b)w corocznym sprawozdaniu zataił swoje przychody, zbywał, obciążał rzeczy wchodzące w skład swojego majątku lub ukrywał swój majątek bądź dokonywał czynności uznanych prawomocnym wyrokiem sądu za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Gdy upadły dłużnik wykona już wszystkie swoje obowiązki wynikające z planu spłaty, to sąd wydaje wtedy na wniosek dłużnika, po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem wszystkich wierzycieli objętych planem spłaty, postanowienie o umorzeniu niespłaconych długów upadłego objętych planem spłaty (sąd określa wierzyciela, tytuł i sumę zobowiązania) oraz o zakończeniu postępowania upadłościowego. Umorzenie powyższe nie dotyczy długów wynikających z kwot płaconych przez dłużnika okresowo oraz długów powstałych po ogłoszeniu upadłości.
Jak wynika z powyższego instytucja upadłości konsumenckiej jest dość dotkliwa dla dłużnika. W trakcie wykonywania przez niego planu spłaty, dłużnik nie ma tzw. prywatności majątkowej i gospodarczej, musi on informować sąd o wszystkich zdarzeniach zachodzących w jego majątku i finansach. Dość szerokie spektrum obowiązków nałożonych na upadłego wraz ze znacznym obciążeniem jego majątku czy dochodów wynikających z planu spłaty może spowodować i już powoduje raczej małe zainteresowanie stosowaniem w praktyce tego rodzaju upadłości.