Upadłość konsumencka – przebieg postępowania

Warunkiem wszczęcia i prowadzenia postępowania właściwego jest wskazanie przez upadłego konsumenta i wydanie syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów lub w inny sposób wykonywanie ciążących na dłużniku upadłym obowiązków. W przeciwnym razie sąd postępowanie umarza. Wątpliwości co do tego, który przedmiot upadłego wchodzi w skład masy upadłości rozstrzyga sędzia-komisarz nadzorujący to postępowanie, na wniosek syndyka lub upadłego dłużnika.
Między uprawomocnieniem się postanowienia o ogłoszeniu upadłości a sporządzeniem ostatecznego planu podziału upadły musi opuścić lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje. Z sumy uzyskanej z jego sprzedaży przeznacza się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres 12 miesięcy (art. 4916 ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze, zwana dalej Ustawą). Celem tego jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych przez dłużnika chociażby przez okres 1 roku (w tym czasie dłużnik może wynająć mieszkanie). Kwotę powyższą określa sędzia-komisarz na wniosek syndyka, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego (m.in. liczbę osób pozostających z upadłym we wspólnym gospodarstwie domowym). Sędzia-komisarz może przyznać dłużnikowi zaliczkę na poczet tej powyższej kwoty.
Następną czynnością jest sporządzenie ostatecznego planu podziału, po czym następuje wydanie przez sąd postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego dłużnika na wniosek upadłego dłużnika. Z przedmiotów majątkowych będących we własności dłużnika zawartych w ostatecznym planie podziału spłaca się wierzycieli praktycznie od razu, natomiast co do należności, które nie mogą być zaspokojone z majątku dłużnika musi być ustalony plan spłaty wierzycieli powyższym postanowieniem sądu. Wydanie przez sąd postanowienia może nastąpić jedynie w przypadku, gdy dłużnik wyprowadził się ze swojego mieszkania lub domu. Postanowienie o ustaleniu planu spłaty zawiera w swojej treści zakres (oznaczenie z jakich przedmiotów można prowadzić upadłość wobec dłużnika), czas (nie dłuższy niż 5 lat), w którym upadły musi spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału oraz jaka część należności dłużnika zostanie umorzona. W tym planie spłaty są uwzględniane wszystkie zobowiązania dłużnika powstałe do chwili ustalenia planu spłaty. W związku z powyższym część należności dłużnika może być umorzona (sąd bierze tu pod uwagę możliwości zarobkowe dłużnika, jego stan majątkowy itp.) i w tym należy upatrywać jedne z nielicznych pozytywnych cech upadłości konsumenckiej. Sąd może nie zgodzić się z wnioskiem dłużnika co do zakresu oraz terminów spłat oraz może ustalić ten zakres i terminy korzystniejsze dla wierzycieli na ich wniosek. Postanowienie o planie spłaty nie ma znaczenia dla możliwości egzekwowania wierzycieli swoich należności od poręczycieli dłużnika, jego współdłużnika i egzekwowania z przedmiotów zabezpieczonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym czy hipoteką morską na majątku osoby trzeciej. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli syndyk przestaje pełnić swoją funkcję z mocy prawa. Upadły dłużnik od tej chwili pozostaje pod nadzorem sędziego-komisarza.