Ustalenie pochodzenia dziecka od określonych osób jest ustaleniem pokrewieństwa w pierwszym stopniu (rodzice -dziecko) od którego zależy istnienie innych więzi np. w linii prostej (dziadkowie), w linii bocznej (rodzeństwo) oraz z powinowactwa. Ustalenie pochodzenia jest doniosłe przede wszystkim z uwagi na ustalenie stanu cywilnego człowieka. Pochodzenie od rodziców ustala się na ogół w dzieciństwie, w związku z urodzeniem ustalamy kto jest matką i ojcem określonej osoby.
Stan cywilny jest niepodzielny – co oznacza, że ojcem i matką dziecka może być tylko jeden mężczyzna i jedna kobieta, jeżeli więc istnieje wątpliwość, że matką dziecka nie jest kobieta wpisana do aktu urodzenia, to:
– ustalenie macierzyństwa innej kobiety jest możliwe dopiero po zaprzeczeniu macierzyństwa pierwszej z nich.
– podobnie jeśli istnieje stosunek prawny ojcostwa jednego mężczyzny (domniemanie pochodzenia od męża matki albo w wyniku znania) nie można ustalić ojcostwa innego mężczyzny.
W Polskim prawie funkcjonują trzy instytucje, które mówią o ustaleniu pochodzenia dziecka
• Domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa – ex lege – domniemanie prawne – najbardziej rozpowszechniona, gdy dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub 300 dni po jego ustaniu lub unieważnieniu domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki
• Uznanie dziecka
• Sądowe ustalenie pochodzenia dziecka
Instytucje te wykluczają się nawzajem.