W dniu 19 stycznia 2013 r. weszła wreszcie w życie, w znacznej większości przepisów, po długim okresie oczekiwania ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. 2011, Nr 30, poz. 151 z późn. zmianami). Głównym celem wprowadzenia nowych rozwiązań jest poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez podniesienie kwalifikacji kierowców oraz położenie nacisku na poprawę jakości szkolenia kandydatów na kierowców, a także dostosowanie polskich przepisów do dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy. Dyrektywa przewiduje wprowadzenie nowych kategorii prawa jazdy AM i A2, nowego jednolitego unijnego wzoru prawa jazdy oraz administracyjnego okresu ważności wydawanych praw jazdy. Z dniem 19 stycznia 2013 r. weszły w życie: nowy system przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy, nowe kategorie praw jazdy, nowy wzór dokumentu prawa jazdy oraz elektroniczny obieg dokumentów w procesie wydawania uprawnień do kierowania pojazdami.
Ustawa reguluje:
1) osoby uprawnione do kierowania pojazdami na drogach publicznych oraz na drogach położonych w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu;
2) wymagania w stosunku do osób, o których mowa w pkt 1;
3) zasady uzyskiwania i cofania uprawnień do kierowania pojazdami oraz zatrzymywania dokumentów stwierdzających posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami;
4) zasady prowadzenia działalności w zakresie uzyskiwania uprawnień i badań psychologicznych, związanych z kierowaniem pojazdami;
5) zasady wykonywania badań lekarskich i psychologicznych kierowców, instruktorów i egzaminatorów oraz kandydatów na kierowców, instruktorów i egzaminatorów;
6) zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy.
Egzamin teoretyczny na prawo jazdy
Największe zmiany będą dotyczyły części teoretycznej egzaminu na prawo jazdy. Na egzaminie trzeba będzie wskazać prawidłową odpowiedź na pytania wyświetlane losowo w czasie rzeczywistym przez systemem komputerowy. Nie będzie możliwości powrotu do pytania, na które nie udzielono odpowiedzi. Pytania będą odzwierciedlać sytuacje, z jakimi kierowcy mogą się spotkać w codziennym ruchu drogowym. Egzamin teoretyczny będzie trwał 25 minut. Nowa baza pytań egzaminacyjnych nie będzie tez publikowana. Pytań będzie więcej niż dotychczas. Część teoretyczna egzaminu państwowego obejmie 20 pytań z wiedzy podstawowej i 12 pytań z wiedzy specjalistycznej w zakresie poszczególnych kategorii prawa jazdy. Każde pytanie zawiera tylko jedną prawidłową odpowiedź. Nowością jest wprowadzenie różnej „wartości” pytań, w zależności od znaczenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego:
a) 3 punkty – pytanie o wysokim znaczeniu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego,
b) 2 punkty – pytanie o średnim znaczeniu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego,
c) 1 punkt – pytanie o niskim znaczeniu dla bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego.
W części podstawowej będzie 10 pytań za 3 punkty, 6 pytań za 2 punkty i 4 pytania za 1 punkt. W części specjalistycznej (na poszczególne kategorie): 6 pytań za 3 punkty, 4 pytania za 2 punkty, 2 pytania za 1 punkt. Suma możliwych do uzyskania punktów wynosi 74. Aby zdać egzamin teoretyczny trzeba, będzie zdobyć co najmniej 68 punktów.
Nowy wzór prawa jazdy
19 stycznia 2013 r. zostanie wprowadzony nowy wzór dokumentu prawa jazdy. Będzie to ujednolicony wzór obowiązujący we wszystkich państwach Unii Europejskiej, wprowadzony unijną dyrektywą w sprawie praw jazdy i będzie zawierał wpisy również dla nowych kategorii prawa jazdy, tj. AM i A2. Pierwsze dokumenty nowego typu będą wydawane od 19 stycznia 2013 r. Będzie obowiązywała generalna zasada, że dokument prawa jazdy będzie ważny przez 15 lat. Jedynie prawa jazdy kategorii „zawodowych” C i D będą wydawane, tak jak obecnie, na okres do 5 lat. Po upływie okresu, na jaki dokument został wydany, konieczna będzie jego wymiana (uprawnienia do kierowania pojazdami nie wygasają). Przy wymianie nie będzie trzeba ponownie zdawać egzaminu ani przechodzić dodatkowych badań lekarskich, chyba że prawo jazdy zostało wydane na czas określony ze względu na ograniczenia zdrowotne. Wtedy, tak jak obecnie, trzeba będzie przejść obowiązkowe badania lekarskie. Do przedłużenia ważności dokumentu prawa jazdy będą potrzebne jedynie: aktualna fotografia, opłata za wydanie prawa jazdy i wniosek do Starosty. Prawa jazdy wydane przed 19 stycznia 2013 r. będą wymieniane sukcesywnie na nowe dopiero w latach 2028-2033. Szczegóły tego procesu, zgodnie z zapisami ustawy o kierujących pojazdami, z odpowiednim wyprzedzeniem zostaną określone w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy.
Nowe kategorie praw jazdy (także na quada)
Pojawiają się nowe kategorie praw jazdy:
– A2 uprawniająca do prowadzenia motocykli o mocy nie przekraczającej 35 kW i stosunku mocy do masy 0,2 kW/kg. Minimalny wiek do uzyskania to 18 lat.
– AM (zastąpi kartę motorowerową), która będzie uprawniać do kierowania motorowerami i lekkimi quadami. Minimalny wiek to 14 lat, ponadto trzeba będzie ukończyć kurs w ośrodku szkolenia kierowców i zdać egzamin w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Karta motorowerowa wydana przed 19 stycznia 2013 r. zachowuje ważność do czasu ukończenia przez jej posiadacza 18 roku życia. Kartę można wymienić, na własny koszt, na prawo jazdy kategorii AM, po ukończeniu 14 lat. Każdy, kto ukończy 18 lat przed 19 stycznia 2013 r. zachowa uprawnienia do kierowania motorowerami, nie będzie wymagane posiadanie dokumentu potwierdzającego uprawnienia. Zostanie wprowadzony stopniowy dostęp do prowadzenia ciężkich motocykli – kategoria A. Uzyskanie prawa jazdy kat. A będzie uzależnione od posiadania doświadczenia w prowadzeniu motocykli lekkich (kat. A2).
Wymagany minimalny wiek do uzyskania kategorii A:
a) 24 lata – dla osób, które nie posiadały przez co najmniej 2 lata prawa jazdy kategorii A2,
b) 20 lat – dla osób, które od co najmniej 2 lat posiadają prawo jazdy kategorii A2.
Nowy obieg dokumentów – profil kandydata na kierowcę
Nowym rozwiązaniem jest zmiana systemu obiegu dokumentów związanych z ubieganiem się o prawo jazdy. Kandydaci na kierowcę będą mogli złożyć wniosek o wydanie prawa jazdy drogą elektroniczną, a niekorzystający z Internetu będą zgłaszać się do Starosty bezpośrednio. Po weryfikacji dokumentów Starosta stworzy profil kandydata na kierowcę (PKK). Szkoła nauki jazdy za pomocą systemu teleinformatycznego pobierze PKK, a po zakończeniu szkolenia zaktualizuje profil o dane o jego ukończeniu. Tak zaktualizowany profil umożliwi przeprowadzenie egzaminu. Na egzamin będzie można zapisać się przez Internet. Po zdanym egzaminie ośrodek egzaminujący (WORD) uzupełni profil, a Starosta zamówi prawo jazdy u producenta. Prawo jazdy, tak jak teraz, będzie można otrzymać drogą pocztową. Przy wykorzystaniu ścieżki elektronicznej osoba ubiegająca się o prawo jazdy nie będzie musiała w ogóle pojawić się u Starosty. Wniosek elektroniczny, udostępniany w BIP Starostwa, zawiera informacje o adresie skrzynki podawczej obsługującej wnioski elektroniczne, procedurze i wymaganych załącznikach, podstawach prawnych i opłacie oraz numerze konta, na które należy ją wnieść, formacie i wymaganej jakości zeskanowanych dokumentów dołączanych do wniosku elektronicznego. Do wniosku trzeba będzie dołączyć potwierdzenie opłaty i dokumenty: fotografię – jeżeli zdjęcie nie było wykonane techniką cyfrową, oryginał orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem, pisemną zgodą rodzica lub opiekuna – osoba, która nie ukończyła 18 lat (prawo jazdy kategorii AM, A1,B1 lub T). Nowe zasady obiegu dokumentów przewidują podwójne sprawdzenie przyszłego kierowcy (karalność, zakazy kierowania pojazdami itp.): pierwszy raz przed wygenerowaniem PKK, drugi już po zakończeniu szkolenia i egzaminowania, kiedy Starosta decyduje o nadaniu uprawnień.
Od 19 stycznia 2014 r. wejdzie w życie przepis art. 110 ustawy mówiący o tym, że: Kierować pojazdem przewożącym wartości pieniężne albo inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, o których mowa w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia może osoba posiadająca odpowiedni stan zdrowia, kwalifikacje i umiejętności oraz zezwolenie na kierowanie pojazdem przewożącym wartości pieniężne. Przepisy o wymaganiach w stosunku do kierujących pojazdami uprzywilejowanymi będzie się stosować odpowiednio.
Dopiero 4 stycznia 2016 roku zaczną obowiązywać przepisy dotyczące okresu próbnego dla młodych kierowców oraz nowych zasad gromadzenia i ewidencji punktów karnych, w szczególności przepisy stanowiące iż:
1. Obowiązek odbycia pomiędzy 4 i 8 miesiącem od uzyskania prawa jazdy kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym.
2. Obowiązek kierowania wyłącznie pojazdem samochodowym oznakowanym z tyłu i z przodu nalepką z symbolem liścia klonowego – przez pierwsze 8 miesięcy okresu próbnego.
3. Zakaz:
a) przekraczania w okresie próbnym prędkości 50 km/h na obszarze zabudowanym, 80 km/h poza obszarem zabudowanym oraz 100 km/h na autostradzie i drodze ekspresowej dwujezdniowej,
b) podejmowania pracy zarobkowej w charakterze kierowcy pojazdu określonego w prawie jazdy kategorii B;
c) osobistego wykonywania działalności gospodarczej polegającej na kierowaniu pojazdem określonym dla prawa jazdy kategorii B.
4. Obowiązek odbycia kursu reedukacyjnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego dla osób, które w okresie próbnym popełniły 2 wykroczenia w ruchu drogowym.
5. Cofnięcie uprawnień osobie, która popełniła w okresie próbnym 3 wykroczenia lub 1 przestępstwo.
6. Przepisy o administratorze centralnej ewidencji kierowców.
Ustawa zmieniła także inne ustawy, w tym przede wszystkim oczywiście ustawę Prawo o ruchu drogowym poprzez usunięcie materii uregulowanej dotychczas w Prawie o ruchu drogowym przez to, że przeszła ona do ustawy o kierujących pojazdami. W ustawie Prawo o ruchu drogowym wprowadzono definicję czterokołowca – jest to pojazd samochodowy przeznaczony do przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i motocykla, którego masa własna nie przekracza w przypadku przewozu rzeczy 550 kg, w przypadku przewozu osób 400 kg oraz czterokołowca lekkiego – jest to czterokołowiec, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h. Są to w praktyce quady. W ustawie tej również rozszerzono i dopasowano do nowej ustawy przepisy o ewidencji kierowców, jednakże wejdą one w życie dopiero 4 stycznia 2016 r. Zmieniono nieznacznie przepisy o Wojewódzkiej Radzie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i określono precyzyjnie badanie w celu ustalenia zawartości alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu u kierowców.
W innych ustawach: w ustawie o transporcie drogowym oraz ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym zmiany objęły jedynie dostosowanie nazewnictwa i odesłań do przepisów nowej ustawy.
Łukasz Mizera – radca prawny
Częściowe źródło: www.transport.gov.pl
