Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary

Polskie wykonawcze prawo karne przewiduje instytucję warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary w art 155 KKW. Uprawnienie takie przysługuje skazanemu, któremu udzielono przerwy w wykonaniu kary wynoszącej przynajmniej rok, a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary – sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary na zasadach określonych w art. 77 KK: gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Zwolnienie może nastąpić w każdym czasie. Ustawodawca zastosował obostrzenie w postaci niemożliwości zastosowania warunkowego zwolnienia w sytuacji skazania na karę w wymiarze powyżej 3 lat.
Art. 159 KKW określa obowiązki warunkowo zwolnionego a także środki, które może zastosować sędzia. I tak warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym, nałożyć na warunkowo zwolnionego obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa. Wobec skazanego za przestępstwo na tle seksualnym popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, oddanie pod dozór kuratora sadowego jest obowiązkowe.
Na mocy art. 159 KKW sąd penitencjarny odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Również zawieszenie może zostać odwołane w przypadku rażącego naruszenia porządku prawnego przez zwolnionego warunkowo, popełnienia przestępstwa w okresie próby, uchyla się od dozoru, wykonywania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych. Przed odwołaniem warunkowego zwolnienia sad penitencjarny, o ile jest to możliwe, wysłuchuje skazanego lub jego obrońcę. Wartym odnotowania jest fakt, iż w razie odwołania warunkowego zwolnienia nie zalicza się na poczet kary okresu spędzonego na wolności.
O warunkowym zwolnieniu orzeka sad penitencjarny; posiedzenie powinno odbyć się w zakładzie karnym. Wniosek o warunkowe zwolnienie może złożyć również dyrektor zakładu karnego lub sądowy kurator zawodowy. Między odmownym postanowieniem o udzieleniu warunkowego zwolnienia a następnym wnioskiem musi upłynąć przynajmniej 3 miesiące; wniosek może zostać złożony wcześniej, pozostanie on jednak bez rozpoznania. Na postanowienie odmowne przysługuje zażalenie tylko dyrektorowi zakładu karnego lub sadowemu kuratorowi zawodowemu, jeżeli składali wniosek o warunkowe zwolnienie a także prokuratorowi.