20 lipca 2012 r. wszedł w życie szeroko komentowany w mediach wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. akt K 8/10 (Dz.U. 2012, poz. 837), w którym Trybunał stwierdził, że wiele przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych jest niezgodnych z Konstytucją.
24 przepisy ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych są niezgodne z ustawą zasadniczą. Zostały one uznane za niezgodne głównie z art. 2 Konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawa), z art. 58 ust. 1 (wolność zrzeszania się) i z art. 32 ust. 1 (zasada równości).
O zbadanie zgodności ww. ustawy z Konstytucją wniósł Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego (SN). Wnioskodawca zarzucał, że przepisy aktu tworzą mechanizm nierównej ochrony własności i innych praw majątkowych. Zakres przywilejów przyznanych Polskiemu Związkowi Działkowców (PZD) w stosunku do mienia komunalnego i mienia Skarbu Państwa (SP) jest wyjątkowy na tle innych podmiotów prawa cywilnego. Sprzeczny z Konstytucją jest fakt, że jednostki samorządu terytorialnego, jak i Skarb Państwa zostały w znacznej mierze pozbawione prawa do swobodnego rozporządzania ich własnością, na inne cele niż zakładanie ogrodów działkowych. Pierwszy Prezes SN w swoim wniosku podkreślił też, że pozycja PZD jest w sposób nieuzasadniony uprzywilejowana w sferze ochrony jego interesów majątkowych. Związek jest wyłącznym dysponentem terenów zajmowanych przez rodzinne ogródki działkowe, ustanawiając prawa użytkowania działek związane nierozerwalnie z członkostwem. Liczne przepisy ustawy przymuszają zatem obywateli, dążących do posiadania i uprawiania ogródka działkowego, do członkostwa w PZD.
Trybunał przyznał rację wnioskodawcy w kwestii dotyczącej przywilejów PZD i pozbawienia samorządów oraz SP prawa do rozporządzania nieruchomościami, które zostały w planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczone na ogrody działkowe. W związku z tym, zdecydował, że przepis art. 10 kwestionowanej ustawy starci moc już z dniem 20 lipca 2012 r. Pozwoli to też uniknąć pozyskiwania przez PZD nowych gruntów pod rodzinne ogrody działkowe kosztem konkurencyjnych stowarzyszeń.
Sprzeczne z Konstytucją są również przepisy, wedle których na likwidację rodzinnego ogrodu działkowego musi zawsze wyrazić zgodę PZD i likwidacja ta nie może się odbyć na innych warunkach, niż zapisane w ustawie, jak również te, które pozostawiają do wyłącznej decyzji Związku podział gruntu na tereny ogólne i działki oraz zagospodarowanie rodzinnego ogrodu działkowego. Za niezgodne z ustawa zasadniczą zostały też uznane przepisy: nakazujące administracji rządowej i samorządowi terytorialnemu wspieranie realizacji zadań PZD oraz określające członkostwo w Związku.
Ponieważ wraz z wejściem w życie wyroku PZD utraci podstawę ustawową swojego istnienia, Trybunał zdecydował się odroczyć – na okres 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (czyli wejścia w życie, czyli od dnia 20 lipca 2012 r.) – utratę mocy obowiązującej wszystkich uznanych za niekonstytucyjne przepisów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z wyjątkiem wyżej wymienionego art. 10. Do tego czasu nowelizacja ustawy bądź nowa ustawa powinna być uchwalona, bo inaczej zakwestionowane przepisy przestaną w ogóle obowiązywać.
Źródło: www.trybunal.gov.pl